Chi tiết bài tư vấn

Hen phế quản ở trẻ là bệnh rất thường gặp. Cùng tìm hiểu về căn bệnh này để giúp ngăn ngừa cũng như phát hiện và điều trị sớm, hạn chế những tác động tiêu cực của bệnh đối với sức khỏe của bé.

Hen phế quản ở trẻ là bệnh gì?

Hen phế quản còn được gọi là bệnh hen suyễn, bệnh suyễn. Đây là bệnh viêm mạn tính đường hô hấp, gây tắc nghẽn đường thở theo từng cơn. Bệnh thường gặp trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và hay tái phát nhiều đợt, với triệu chứng điển hình là ho khò khè. 

Bệnh hen suyễn với các triệu chứng như khò khè, khó thở, ho kéo dài, tức ngực… ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt thường ngày của trẻ, cản trở bé vui chơi, học tập và ảnh hưởng đến cả giấc ngủ. Nhiều trường hợp có thể gây các cơn hen cấp nguy hiểm nếu không được xử trí kịp thời.

Bệnh hen phế quản ở trẻ là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến bé nhập viện và nhập khoa cấp cứu. Đặc biệt, bệnh lý này không thể chữa khỏi dứt điểm và sẽ tái phát các triệu chứng đến khi trưởng thành. Nếu có phác đồ điều trị phù hợp, trẻ có thể kiểm soát được các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng xấu cho sức khỏe.

Nguyên nhân gây hen suyễn ở trẻ

Bệnh hen suyễn ở trẻ do những nguyên nhân dưới đây gây ra:

Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu, chiếm 85% các trường hợp cơn hen cấp. Trong đó, có các loại virus phổ biến như: Rhinovirus, Influenza, Coronavirus, virus hợp bào hô hấp RSV…

Môi trường: Thường xuyên sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, hoặc hít phải phấn hoa, khói thuốc lá, khí than tổ ong cũng là nguyên nhân gây hen phế quản ở trẻ.

Di truyền: Bố mẹ có tiền sử hen phế quản thì con có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Triệu chứng bệnh hen phế quản ở trẻ

Không phải trường hợp nào trẻ bị hen phế quản cũng có biểu hiện giống nhau. Tuy nhiên, hầu hết các ca bệnh này đều có những biểu hiện phổ biến sau:

Ho: Trẻ bị hen suyễn ho thường xuyên, thường là ho khan, tái đi tái lại nhiều lần. Các cơn ho thường tăng dần về đêm hoặc khi bé gắng sức, chạy nhảy nhiều.

Nặng ngực: Triệu chứng này thường gặp ở trẻ lớn hơn, biểu hiện nặng khi trẻ khó thở.

Thở khò khè: Đây là dấu hiệu điển hình của bệnh hen phế quản ở trẻ. Nguyên nhân là do phế quản phù nề, cản trở đường đi của không khí và tạo nên tiếng khò khè, nhiều lúc nghe như tiếng huýt sáo.

Khó thở, thở nhanh, thở dồn dập: Đường thở bị bít tắc, co hẹp khiến trẻ cảm thấy khó thở. Vùng da quanh cổ hoặc quanh xương sườn bị kéo chặt.

Ngoài ra, trẻ còn có các dấu hiệu như: Mặt nhợt nhạt, ra nhiều mồ hôi, mệt mỏi, khó chịu.

Tùy vào tình trạng bệnh cũng như thể trạng sức khỏe của bé mà những biểu hiện này cũng sẽ có những mức độ nặng nhẹ khác nhau. Bệnh hen phế quản ở trẻ được chia thành 4 mức độ:

• Mức độ 1: Cơn hen ngắt quãng nhẹ. Với mức độ này, trẻ vẫn hoạt động bình thường, các triệu chứng xuất hiện ít, với tần suất dưới 1 lần/tuần.

• Mức độ 2: Cơn hen dai dẳng nhẹ. Các triệu chứng của bệnh thường xuất hiện vào ban ngày, với tần suất dưới 1 lần/tuần.

• Mức độ 3: Cơn hen trung bình. Ở mức độ này, các triệu chứng xảy ra hằng ngày, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của trẻ.

• Mức độ 4: Cơn hen nặng. Các triệu chứng xuất hiện rất thường xuyên, dai dẳng, hạn chế nhiều hoạt động của trẻ. Các cơn hen có thể xuất hiện cả vào ban ngày và ban đêm.

Với những trường hợp trẻ bị hen ác tính, các cơn hen xảy ra liên tiếp hằng ngày. Tuy nhiên, trẻ nhỏ mắc bệnh thường không sốt, không lây, bệnh tiến triển thất thường, bắt đầu và kết thúc một cách đột ngột.

Biến chứng của bệnh hen phế quản ở trẻ

Bệnh hen phế quản nếu không được điều trị sớm, để lâu thì bệnh sẽ gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

Xẹp phổi: Biến chứng này rất thường gặp, xuất hiện ở khoảng ⅓ các trường hợp trẻ nhỏ nhập viện vì bệnh hen suyễn.

Giãn phế nang đa tiểu thùy: Biến chứng này thường gặp ở những trẻ tái phát hen nhiều, khiến cho sự đàn hồi của phế nang giảm sút theo thời gian. Lâu dần làm giảm thể tích khí thở ra và làm tăng khí cặn.

Ngừng hô hấp: Tình trạng khó thở, thiếu oxy kéo dài có thể dẫn đến ngừng hô hấp, gây tổn thương não rất nguy hiểm.

Tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất: Việc ho nhiều khiến áp lực trong phế nang tăng lên, khiến chúng dễ bị vỡ gây ra hiện tượng tràn khí màng phổi và tràn khí trung thất.

Suy hô hấp: Đây là biến chứng nặng, thường gặp ở những bệnh nhi hen ác tính hoặc hen cấp tính. Trẻ tím tái, khó thở liên tục, đôi khi ngừng thở và phải nhờ đến sự hỗ trợ của máy thở. Nếu không được cấp cứu kịp thời, trẻ bị suy hô hấp có thể tử vong.

Hiện nay chưa có phương pháp nào chữa khỏi hoàn toàn bệnh hen ở trẻ nhỏ nên ba mẹ cần quan sát trẻ, phát hiện sớm các triệu chứng đầu tiên của bệnh để đưa bé đi khám và điều trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán hen phế quản ở trẻ

Để chẩn đoán bệnh chính xác, bác sĩ sẽ áp dụng các cách sau:

Hỏi tiền sử bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi về các vấn đề hô hấp mà trẻ gặp phải gần đây. Hỏi về tiền sử gia đình có mắc các bệnh hen suyễn, tổ đỉa, bệnh chàm, dị ứng và các bệnh về phổi khác không.

Khám lâm sàng

Có thể chẩn đoán hen phế quản ở trẻ thông qua các dấu hiệu:

• Ho nặng về đêm, nghẹt lồng ngực, thở rít.

• Khám phổi: Ran rít, ran ngáy cường độ cao, lan 2 phổi, chủ yếu ở thì thở ra.

Khám cận lâm sàng

Tùy vào từng trường hợp, dựa trên các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định trẻ thực hiện một số xét nghiệm sau:

• X-quang tim phổi.

• Xét nghiệm công thức máu.

• Xét nghiệm dị ứng da.

• Đo thông khí phổi: giúp chẩn đoán chính xác hen phế quản.

Điều trị bệnh hen suyễn ở trẻ

Hen phế quản hiện chưa có thuốc chữa trị dứt điểm. Các phương pháp chữa trị chỉ là kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tiến triển nặng. Có thể áp dụng các cách chữa trị sau:

Thuốc dự phòng hen phế quản

Điều trị hen suyễn ở trẻ chú trọng thuốc phòng ngừa và kiểm soát làm giảm triệu chứng. Các loại thuốc thường được dùng hằng ngày.

Corticosteroid dạng hít: Có tác dụng làm giảm triệu chứng hen phế quản, cải thiện chức năng phổi. Thuốc này khá an toàn với trẻ ở liều tiêu chuẩn. Nếu sử dụng liều cao có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của bé. Vì thế cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Thuốc điều chỉnh leukotriene: Thuốc này được chỉ định trong các trường hợp hen suyễn nhẹ hoặc dùng kết hợp với corticoid dạng hít. Thuốc có độ an toàn khá cao, sử dụng bằng đường uống, có hàm lượng linh hoạt nên phù hợp với nhiều nhóm tuổi khác nhau.

Thuốc cường beta: Những loại thuốc này có tác dụng điều trị dự phòng hen ở trẻ nhỏ. Nếu sử dụng corticoid dạng hít không hiệu quả có thể kết hợp dùng chung với thuốc này.

Thuốc cắt cơn hen

Thuốc này thường là thuốc chủ vận beta 2, có tác dụng giảm nhanh chóng cơn hen bằng cách thư giãn các cơ vòng quanh đường thở và cải thiện luồng khí lưu thông, giúp làm giảm các triệu chứng thở khò khè, khó thở.

Loại thuốc này có tác dụng nhanh, trong vài phút và tác dụng dụng kéo dài khoảng vài giờ. Lưu ý thuốc này nên dùng tần suất ít, nếu dụng lâu dài có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Vì thế, nó chỉ được sử dụng trong những trường hợp nặng, trong thời gian ngắn và tuyệt đối tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị hen suyễn cho trẻ

Để việc sử dụng thuốc đạt hiệu quả cao cũng như đảm bảo an toàn cho trẻ, ba mẹ cần lưu ý:

• Sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

• Không tự ý ngưng thuốc hoặc tăng liều.

• Không tự ý cho bé dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

• Sử dụng thuốc dạng hít đúng theo hướng dẫn để đảm bảo hấp thụ thuốc một cách tốt nhất.

• Cho bé súc miệng sau khi sử dụng thuốc dạng hít.

• Nên cho bé dùng thuốc trước khi đi ngủ để hạn chế xuất hiện các cơn hen cấp tính khi bé đang ngủ.

Chăm sóc và phòng ngừa bệnh hen suyễn ở trẻ

Bên cạnh việc dùng thuốc thì thay đổi lối sống hằng ngày là biện pháp hiệu quả giúp hỗ trợ điều trị bệnh và ngăn ngừa tái phát. Ba mẹ hãy áp dụng những biện pháp dưới đây:

• Tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ, sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn.

• Tiêm phòng cúm cho bé mỗi năm.

• Theo dõi diễn tiến của bệnh hằng ngày để có biện pháp xử trí kịp thời.

• Không sử dụng những sản phẩm có mùi hương liệu.

• Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ mỗi ngày, tránh xa các yếu tố khởi phát bệnh hen như khói bụi, phấn hoa, lông thú, hóa chất…

• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường rau xanh, trái cây.

• Tập thể dục đều đặn, lựa chọn các bài tập phù hợp với trẻ.

• Không cho trẻ lại gần môi trường có khói thuốc lá hoặc hóa chất độc hại.

• Thay ga giường, chăn màn thường xuyên cho bé.

• Khi trẻ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên như cảm lạnh, cúm, viêm họng… thì phải điều trị triệt để.

Nếu được chăm sóc tốt, tình trạng bệnh hen suyễn của bé sẽ giảm nhẹ triệu chứng, giúp con cảm thấy thoải mái và khỏe khoắn hơn.

**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.

Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/