Tràn dịch màng phổi ở trẻ em là bệnh lý nguy hiểm cần nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời. Bố mẹ cần lưu ý những điều sau để bảo vệ sức khỏe cho trẻ.
Tràn dịch màng phổi ở trẻ em là gì?
Tràn dịch màng phổi là tình trạng “ứ nước trong khoang màng phổi” do sự tích tụ bất thường của chất lỏng trong khoang màng phổi. Đây là khoảng không gian nằm giữa hai lá màng phổi: lá thành (bám vào thành ngực) và lá tạng (bao phủ bề mặt phổi).
Bình thường, khoang màng phổi chỉ chứa một lượng nhỏ dịch (khoảng 10-20ml) để bôi trơn và hỗ trợ phổi di chuyển trơn tru trong quá trình hô hấp. Khi lượng dịch này vượt mức bình thường, nó gây ra tình trạng tràn dịch màng phổi, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
Tràn dịch màng phổi ở trẻ em khác gì so với người lớn?
Phổi của trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, chưa phát triển hoàn chỉnh về mặt chức năng. Khi có dịch trong khoang màng phổi, khả năng mở rộng và giãn nở của phổi bị hạn chế nghiêm trọng, gây khó khăn trong việc cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Do diện tích phổi nhỏ và tỷ lệ phổi so với cơ thể lớn hơn, một lượng dịch nhỏ cũng có thể tạo ra áp lực đáng kể lên phổi, gây ra suy hô hấp cấp hoặc xẹp phổi.
Trẻ em hầu hết không thể tự mô tả các triệu chứng như khó thở, đau ngực hoặc cảm giác nặng ngực. Điều này khiến cho việc phát hiện tràn dịch màng phổi gặp nhiều khó khăn hơn so với người lớn. Trẻ có thể chỉ biểu hiện các triệu chứng không đặc hiệu như bỏ ăn, quấy khóc hoặc thay đổi trong hành vi, khi khó thở nhiều, tím tái dễ nhận biết thì đã chuyển sang giai đoạn nặng rồi.
Việc chẩn đoán tràn dịch màng phổi ở trẻ em có thể chậm trễ hơn, dẫn đến tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn trước khi có biện pháp can thiệp. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển các biến chứng nghiêm trọng.
Phát hiện tràn dịch màng phổi ở trẻ em gặp nhiều khó khăn hơn so với người lớn
Triệu chứng điển hình của tràn dịch màng phổi ở trẻ em
Khó thở
Khó thở là triệu chứng phổ biến nhất của tràn dịch màng phổi ở trẻ em, đặc biệt là khi lượng dịch tích tụ đủ lớn để gây áp lực lên phổi và làm giảm khả năng giãn nở của phổi. Trẻ có thể thở nhanh, thở nông hoặc thở khó khăn. Khó thở có thể biểu hiện dưới dạng:
- Thở nhanh: Trẻ thở nhanh, đặc biệt là khi dịch gây hạn chế trong việc mở rộng phổi.
- Thở khò khè hoặc rít: Có thể nghe thấy tiếng khò khè hoặc rít khi thở nếu dịch làm tắc nghẽn hoặc ảnh hưởng đến sự thông thoáng của phổi.
- Hơi thở ngắn: Trẻ có thể gặp khó khăn khi hít vào sâu hoặc thở ra.
Tím tái
Khi dịch làm giảm khả năng trao đổi oxy của phổi, thiếu oxy trong máu có thể dẫn đến tím tái, đặc biệt là ở môi, các đầu ngón tay và đầu ngón chân. Tím tái là dấu hiệu nghiêm trọng, cho thấy tình trạng thiếu oxy máu nặng và cần được xử lý cấp cứu.
Ho
Ho là triệu chứng phổ biến ở nhiều bệnh lý phổi, và tràn dịch màng phổi cũng không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, ho do tràn dịch màng phổi thường có những đặc điểm riêng:
- Ho khan: Trẻ có thể ho khan mà không có đờm, hoặc có thể ho có đờm nhưng đờm có thể có màu gỉ sắt nếu có kèm viêm phổi.
- Ho tăng lên khi nằm: Tràn dịch màng phổi có thể làm trẻ ho nhiều hơn khi nằm, do dịch dễ dàng di chuyển và làm tăng áp lực lên phổi.
Đau ngực
Đau ngực là triệu chứng có thể xuất hiện khi dịch màng phổi tạo ra áp lực lên các cơ quan trong khoang ngực. Trẻ em có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu khi thở sâu hoặc ho, nhưng đau ngực ở trẻ nhỏ thường khó xác định vì trẻ có thể không thể mô tả được đau một cách rõ ràng. Đau ngực khi tràn dịch màng phổi thường có đặc điểm:
- Đau nhói hoặc đau đâm khi hít vào hoặc ho.
- Đau khu trú: Đau thường xuất hiện ở một bên ngực nơi có dịch nhiều hơn.
Biểu hiện suy hô hấp
Khi dịch trong khoang màng phổi ngày càng nhiều, trẻ có thể gặp phải triệu chứng suy hô hấp rõ rệt:
- Thở nhanh (tachypnea): Trẻ có thể thở nhanh để cố gắng bù đắp cho thiếu oxy.
- Nhiễu loạn nhịp thở: Có thể thấy trẻ thở không đều, thở khó khăn.
- Kéo cơ hô hấp phụ: Trẻ có thể dùng cơ bụng và cơ liên sườn để hỗ trợ thở, đặc biệt khi dịch gây ra sự hạn chế lớn đối với sự mở rộng của phổi.
Mệt mỏi
Trẻ em bị tràn dịch màng phổi thường có xu hướng cảm thấy mệt mỏi hoặc suy nhược do thiếu oxy trong máu, kèm theo các yếu tố như khó thở, sốt (nếu có nhiễm trùng) và mất nước. Trẻ có thể không ăn uống bình thường và có dấu hiệu chán ăn, lờ đờ hoặc quấy khóc.
Sốt
Tràn dịch màng phổi có thể đi kèm với sốt nếu nguyên nhân là nhiễm trùng, đặc biệt là khi tràn dịch màng phổi do viêm phổi hoặc nhiễm trùng khác. Sốt là phản ứng của cơ thể đối với nhiễm trùng và có thể kèm theo rét run, mệt mỏi và các dấu hiệu nhiễm trùng khác.
Sốt, ho, khó thở là triệu chứng điển hình của tràn dịch màng phổi ở trẻ em
Biến chứng nguy hiểm của tràn dịch màng phổi ở trẻ em
- Nhiễm trùng huyết: Tràn dịch màng phổi ở trẻ em có thể liên quan đến nhiễm trùng (vi khuẩn hoặc virus), và nếu dịch trong khoang màng phổi là mủ, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết. Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh, do đó dễ bị nhiễm trùng và bị sốc nhiễm trùng, đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời.
- Tổn thương phổi vĩnh viễn: Nếu không được điều trị đúng cách, tràn dịch màng phổi ở trẻ em có thể dẫn đến tình trạng viêm mãn tính và xơ phổi, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng phát triển của phổi. Điều này có thể dẫn đến rối loạn chức năng hô hấp vĩnh viễn, đặc biệt nếu dịch gây xẹp phổi hoặc viêm phổi mạn tính.
Khoa Nhi BVĐK Hồng Ngọc với đội ngũ y bác sĩ hơn 20 năm kinh nghiệm, ưu tiên lựa chọn và sử dụng phác đồ điều trị chuẩn WHO, hạn chế kháng sinh, ngăn ngừa tái phát luôn sẵn sàng tiếp nhận, thăm khám và điều trị các trường hợp tràn dịch màng phổi ở trẻ em.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của BVĐK Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, tư vấn phác đồ điều trị phù hợp nhất.
KHOA NHI - BỆNH VIỆN ĐA KHOA HỒNG NGỌC
- 55 Yên Ninh, Ba Đình, Hà Nội
- Số 8 Châu Văn Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Nội
- Tầng 3, tòa B, Tasco Mall, 07- 09 Nguyễn Văn Linh, Long Biên, Hà Nội
- Tầng 10 Keangnam Landmark 72, Phạm Hùng, Hà Nội
- Tầng 1, TTTM TNL Plaza Goldseason, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
- Tầng 1, HPC Landmark 105, Tố Hữu, Hà Đông, Hà Nội
- Tầng 1,2,3, Kosmo Tây Hồ, 161 Xuân La, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Hotline tư vấn miễn phí và đặt lịch nhanh nhất: 0947.616.006
>>> Cập nhật nhiều thông tin hữu ích tại: https://www.facebook.com/@KhoaNhiBVHongNgoc
