Tai biến mạch máu não gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh, thậm chí là tử vong. Tìm hiểu về bệnh lý tai biến mạch máu não để phòng tránh là cách giảm thiểu hậu quả của bệnh hiệu quả nhất.
Tai biến mạch máu não là gì?
Tai biến mạch máu não (hay còn gọi là đột quỵ) là một sự cố y tế xảy ra khi mạch máu đến não bị gián đoạn, dẫn đến tình trạng thiếu máu và tổn thương não. Khi não không nhận được đủ lượng máu và oxy cần thiết, các tế bào não sẽ bị chết và gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Tai biến mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn thế giới.
Có hai loại chính của tai biến mạch máu não:
Tai biến mạch máu não do khối u máu: Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-85% các trường hợp. Nó xảy ra khi một động mạch đến não bị tắc nghẽn, thường do một cục máu (khối u máu) hoặc mảng bám gây tắc nghẽn. Khi không còn được lưu thông máu, khu vực não bị tắc nghẽn sẽ thiếu máu và bị tổn thương.
Tai biến mạch máu não do xuất huyết: Trường hợp này xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây ra xuất huyết vào một khu vực hoặc xung quanh não. Nguyên nhân thường gặp là sự rạn nứt hoặc vỡ của một mạch máu do áp lực máu cao hoặc tường mạch bị suy yếu.
Tai biến mạch máu não có thể đe dọa tính mạng người bệnhYếu tố nguy cơ của tai biến mạch máu não
Có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến tai biến mạch máu não. Một số yếu tố có thể không thể điều chỉnh, nhưng cũng có một số yếu tố có thể được kiểm soát hoặc điều chỉnh. Dưới đây là những yếu tố nguy cơ phổ biến:
Huyết áp cao: Huyết áp cao (tăng huyết áp) là một yếu tố nguy cơ chính gây tai biến mạch máu não. Huyết áp cao làm tăng áp lực trên tường động mạch và có thể gây hư tổn. tắc nghẽn động mạch.
Tiểu đường: Người mắc tiểu đường có nguy cơ cao hơn bị tai biến mạch máu não so với những người bình thường khác. Mức đường huyết cao có thể gây hư tổn các mạch máu và gây ra tổn thương cho não.
Mỡ máu: Mức cholesterol và mỡ máu cao (hiperlipidemia) có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và tắc nghẽn động mạch, dẫn đến tai biến mạch máu não.
Hút thuốc lá: Hút thuốc lá và tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá (hút thuốc lá chủ động hoặc trực tiếp) làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Các chất hóa học trong thuốc lá có thể gây tắc nghẽn và hư tổn mạch máu.
Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình (cha mẹ, anh chị em) từng mắc tai biến mạch máu não, nguy cơ bạn mắc phải cũng cao hơn.
Tuổi tác: Nguy cơ tai biến mạch máu não tăng lên theo tuổi tác. Những người cao tuổi (trên 55 tuổi) thường có nguy cơ cao hơn.
Bệnh tim mạch: Bệnh tim mạch như bệnh động mạch vành, nhồi máu cơ tim có thể tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.
Béo phì: Người béo phì và có cân nặng cao làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Nó có thể gây hư tổn cho hệ tuần hoàn và tạo ra các yếu tố nguy cơ khác như huyết áp cao và tiểu đường.
Tiêu chảy: Tiêu chảy kéo dài có thể dẫn đến mất nước và điện giải, gây tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.
Để giảm nguy cơ tai biến mạch máu não, quan trọng là kiểm soát và điều chỉnh những yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được, bao gồm kiểm soát huyết áp, tiểu đường, cholesterol, ngừng hút thuốc lá, duy trì cân nặng lành mạnh và đảm bảo một lối sống lành mạnh nói chung.
Triệu chứng của tai biến mạch máu não
Triệu chứng của tai biến mạch máu não có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và phạm vi tổn thương não. Dưới đây là một số triệu chứng chính của tai biến mạch máu não:
Mất khả năng di chuyển hoặc đi lại
Bệnh nhân có thể mất khả năng di chuyển một phần hoặc toàn bộ cơ thể, gặp khó khăn trong việc đi, đứng, hoặc thậm chí là liệt hoàn toàn.
Mất cảm giác hoặc tê liệt
Một phần hoặc toàn bộ cơ thể có thể mất cảm giác hoặc tê liệt. Điều này thường xảy ra ở một bên cơ thể, ví dụ như mất cảm giác hoặc tê liệt một bên khuôn mặt, cánh tay, chân.
Méo miệng là một triệu chứng của tai biến mạch máu nãoMất khả năng nói hoặc hiểu ngôn ngữ
Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc nói chuyện hoặc khả năng hiểu ngôn ngữ. Điều này làm cho việc giao tiếp trở nên khó khăn hoặc không thể thực hiện được.
Mất thị lực
Tai biến mạch máu não có thể gây ra tình trạng mất thị lực hoặc giảm thị lực. Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc nhìn, thấy mờ hoặc có khó khăn trong việc nhìn đồng thời hai bên.
Đau đầu cấp tính và buồn nôn
Tai biến mạch máu não thường gây ra hiện tượng đau đầu cấp tính và buồn nôn. Đau đầu có thể rất nghiêm trọng khiến bệnh nhân không thể chịu đựng được.
Mất cân bằng và khó khăn duy trì thăng bằng
Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc duy trì thăng bằng, gặp vấn đề với việc đi lại hoặc đứng vững.
Ngoài ra, các triệu chứng khác có thể bao gồm khó thở, mất trí nhớ, thay đổi tâm trạng, suy giảm sự nhạy cảm và khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
Điều quan trọng, những triệu chứng kể trên có thể thay đổi hoặc xuất hiện đột ngột. Nếu có triệu chứng nghi ngờ của tai biến mạch máu não, hãy gọi điện ngay cho cấp cứu hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
Cách xác định tai biến mạch máu não
Để xác định chính xác tình trạng tai biến mạch máu não đòi hỏi phải thực hiện nhiều chẩn đoán y tế cần thiết. Dưới đây là một số phương pháp thông thường được sử dụng để xác định tai biến mạch máu não:
Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng kỹ lưỡng để kiểm tra các triệu chứng và dấu hiệu của tai biến mạch máu não. Bác sĩ sẽ có thể hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng hiện tại và các yếu tố nguy cơ khác.
Đánh giá thần kinh: Bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra về thần kinh để đánh giá chức năng não, như kiểm tra cảm giác, thị lực, khả năng di chuyển và phản xạ.
Chụp cắt lớp từ (CT scan) não: CT scan được sử dụng để xem xét cấu trúc và tổn thương của não. Phương pháp này có thể xác định xem nguyên nhân tai biến mạch máu não là do khối u máu hay xuất huyết.
Cộng hưởng từ (MRI) não: MRI cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về não, có thể xác định được diện tích và phạm vi bị tổn thương do tai biến gây ra.
Xét nghiệm huyết học: Xét nghiệm máu được thực hiện để kiểm tra các chỉ số huyết học, như mức đường huyết, chỉ số đông máu, và các yếu tố nguy cơ khác.
Điện tâm đồ (ECG): ECG được thực hiện để kiểm tra hoạt động điện của tim và phát hiện bất thường trong nhịp tim.
Các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm Doppler, chụp mạch, EEG (đo sóng não) cũng có thể được sử dụng tùy thuộc vào tình trạng và những yếu tố riêng của bệnh nhân.
Chụp MRI giúp chẩn đoán chính xác tai biến mạch máu nãoĐiều trị tai biến mạch máu não
Việc điều trị tai biến mạch máu não đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp và phụ thuộc vào loại tai biến và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thường được sử dụng:
Điều trị tai biến mạch máu não do khối u máu
Sử dụng thuốc kháng đông: Trong trường hợp tai biến mạch máu não do tắc nghẽn động mạch, thuốc kháng đông như thuốc nhóm aspirin, clopidogrel, hoặc thuốc kháng đông tiêm tĩnh mạch (như alteplase) có thể được sử dụng để làm tan khối u máu và khôi phục lưu thông máu.
Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được thực hiện để loại bỏ khối u máu hoặc mảng bám gây tắc nghẽn trong động mạch.
Điều trị tai biến mạch máu não do xuất huyết
Kiểm soát áp lực trong não: Trong trường hợp xuất huyết, kiểm soát áp lực trong não là rất quan trọng. Kiểm soát áp lực não được thực hiện bằng cách theo dõi và kiểm soát huyết áp, giữ cho bệnh nhân nằm nghỉ ngơi và đảm bảo không gian thoáng đãng để bệnh nhân dễ dàng hô hấp.
Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật để kiểm soát xuất huyết và loại bỏ các cục máu trong não.
Ngoài ra, sau khi điều trị cấp cứu, việc phục hồi và kiểm soát tình trạng tổn thương não một phần quan trọng khác trong điều trị tai biến mạch máu não. Bác sĩ có thể chỉ định phục hồi chức năng, điều chỉnh lối sống và dùng thuốc để kiểm soát các yếu tố nguy cơ, như huyết áp cao và tiểu đường.
Điều quan trọng nhất khi xảy ra tình trạng tai biến mạch máu não là cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để điều trị cấp cứu. Thời gian rất quan trọng trong việc giảm tổn thương não và tăng khả năng phục hồi.
Cách phòng ngừa tai biến mạch máu não
Phòng ngừa tai biến mạch máu não rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe não và hệ tuần hoàn. Dưới đây là một số gợi ý về biện pháp phòng ngừa tai biến mạch máu não:
Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính gây tai biến mạch máu não. Cần kiểm soát huyết áp trong mức ổn định và nếu cần, nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm áp lực máu.
Kiểm soát đường huyết: Nếu bạn mắc tiểu đường, duy trì mức đường huyết ổn định là rất quan trọng để giảm nguy cơ tai biến mạch máu não. Tuân thủ chế độ ăn uống và định kỳ kiểm tra đường huyết theo hướng dẫn của bác sĩ.
Hạn chế hút thuốc lá và uống rượu: Hút thuốc lá và sử dụng rượu bia thường xuyên có thể tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Hãy hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn việc hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.
Duy trì một lối sống lành mạnh: Duy trì một chế độ ăn uống cân đối và giàu chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng lành mạnh và giảm căng thẳng.
Kiểm soát cholesterol: Mức cholesterol cao có thể gây xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, giảm ăn thực phẩm có nhiều cholesterol và chất béo, và nếu cần, sử dụng thuốc để kiểm soát cholesterol.
Kiểm tra và điều trị các bệnh lý liên quan: Các bệnh lý như bệnh tim mạch, bệnh lý động mạch và bệnh mạch máu ngoại biên có thể tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Kiểm tra và điều trị sớm các bệnh lý liên quan này là rất quan trọng.
Thăm khám sức khỏe tim mạch thường xuyên để dự phòng sớm tai biếnKiểm tra sức khỏe định kỳ: Định kỳ kiểm tra sức khỏe, kiểm tra huyết áp, đường huyết, cholesterol và các chỉ số khác có thể giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và can thiệp kịp thời.
Ngoài ra, việc tìm hiểu và hiểu rõ về các yếu tố nguy cơ tai biến mạch máu não, tham gia vào các chương trình giáo dục và tư vấn sức khỏe có thể giúp bạn và gia đình bạn nâng cao nhận thức về phòng ngừa và quản lý tai biến mạch máu não.
Lưu ý thông tin trên chỉ mang tính chất thông tin chung và không thay thế cho tư vấn y tế chuyên nghiệp. Nếu có bất kỳ triệu chứng hoặc vấn đề liên quan đến tai biến mạch máu não, cần phải đến cơ sở y tế chuyên khoa tim mạch để được thăm khám và điều trị khẩn cấp.
Chuyên khoa Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc là một địa chỉ khám tim mạch uy tín, với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại,... sẽ giúp phát hiện chính xác tai biến mạch máu não và có phác đồ điều trị bệnh hiệu quả nhất, đồng thời tư vấn nhiệt tình và tận tâm cho từng trường hợp mắc bệnh cụ thể.
https://www.youtube.com/watch?v=lrAOYqzCnFwĐăng ký nhận tư vấn và thăm khám với chuyên gia Tim mạch BV Hồng Ngọc tại đây:
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác.
