Chi tiết bài tư vấn

Chảy máu không kèm đau trong quá trình đi tiêu. Ban đầu có thể thấy một lượng kín đáo máu đỏ tươi trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu. Chảy máu là triệu chứng sớm nhất và thường gặp nhất. Về sau khi rặn nhiều thì máu chảy thành giọt hay thành tia. Nặng hơn là khi ngồi xổm cũng chảy máu.

Ngứa hoặc kích thích ở vùng hậu môn do dịch nhầy từ sự bài tiết của niêm mạc ống hậu môn.

Người mắc bệnh trĩ thường bị đau hoặc khó chịu, dao động từ không đau, đau ít đến rất đau do nứt hậu môn, tắc hoặc nghẹt.

Người bệnh cũng có thể bị sưng vùng quanh hậu môn.

Người bị trĩ có thể có một khối nhô lên gần hậu môn, rát hoặc đau (có thể là huyết khối tại búi trĩ).

Thiếu máu: Do mất máu mạn tính qua búi trĩ, lúc này cơ thể sẽ không có đủ số lượng hồng cầu cần thiết để thực hiện trao đổi Oxy cho tế bào. Trường hợp này hiếm xảy ra.

Nghẹt búi trĩ: Nếu búi trĩ sa và bị mắc kẹt làm cho mạch máu cung cấp đến búi trĩ bị tắc. Lúc này triệu chứng đau sẽ rất rõ ràng. Khi ấn nhẹ vào sẽ cảm giác lộm cộm do có cục máu đông.

Tắc mạch: Là tình trạng hình thành cục máu đông bên trong mạch máu của búi trĩ. Khi mạch máu bị giãn phồng và ứ máu do rặn, bưng vác nặng, có thai, chơi thể thao nặng làm tăng áp lực trong khoang bụng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hình thành cục máu đông gây tắc mạch. Tắc mạch trĩ ngoại thì vùng rìa hậu môn sẽ thấy khối phồng nhỏ màu xanh, đi kèm cảm giác đau rát khi sờ, căng. Tắc mạch trong trĩ nội thì có cảm giác đau và cộm trong sâu và triệu chứng không rầm rộ như trĩ ngoại.

Viêm da quanh hậu môn, viêm nhú và viêm khe khi da giữa các búi trĩ bị loét gây triệu chứng ngứa ngáy, nóng rát.

Trĩ ngoại: Khi búi trĩ xuất phát phía dưới đường lược (hay còn gọi là đường hậu môn-trực tràng), được gọi là trĩ ngoại. Lúc này búi trĩ được phủ bởi lớp biểu mô vảy (squamous epithelium) và nằm bên dưới lớp da bao quanh hậu môn.

Trĩ nội: Nếu búi trĩ xuất phát phía trên đường lược thì được gọi là trĩ nội, và búi trĩ được bao phủ bởi niêm mạc và lớp biểu mô chuyển tiếp (transitional epithelium).

Trĩ độ 1: Búi trĩ nằm hoàn toàn trong ống hậu môn.

Trĩ độ 2: Lúc bình thường trĩ nằm gọn trong ống hậu môn, khi rặn đi cầu búi trĩ thập thò hay lòi ít ra ngoài. Khi đi cầu xong đứng dậy búi trĩ tự thụt vào trong.

Trĩ độ 3: Mỗi lần đi cầu hoặc đi lại nhiều, ngồi xổm, làm việc nặng thì búi trĩ lại sa ra ngoài. Lúc này phải nằm nghỉ một lúc búi trĩ mới tụt vào hoặc dùng tay đẩy nhẹ vào.

Trĩ độ 4: Búi trĩ gần như thường xuyên nằm ngoài ống hậu môn.

Những người thường xuyên bị táo bón, hoặc tiêu chảy làm tăng tần suất bệnh trĩ, rặn làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch gây căng giãn và ứ máu.

Những người có chế độ ăn ít chất xơ, làm tăng tần suất bệnh trĩ.

Những người thừa cân và béo phì, làm gia tăng tần suất bệnh

Những người gia tăng áp lực ổ bụng do thường xuyên lao động nặng như: khuân vác, vận động viên cử tạ, quần vợt,...; đứng lâu, ngồi nhiều như thư ký, thợ may, nhân viên bán hàng làm gia tăng áp lực ổ bụng cản trở sự hồi lưu máu về tim đưa đến giãn tĩnh mạch hậu môn.

Những đối tượng có u vùng tiểu khung bao gồm u đại trực tràng, u ở tử cung và thai nhiều tháng làm cản trở hồi lưu máu trở về tim gây giãn tĩnh mạch.

Trong gia đình có thành viên nào đã hoặc đang bị trĩ không?

Đặc điểm công việc của bạn ra sao?

Chế độ ăn uống mỗi ngày, có hay đồ cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn hay đồ ăn nhiều dầu mỡ không?; Có thường xuyên ăn rau xanh không?; Có uống đủ lượng nước tối thiểu trong ngày không?

Đã từng bị bệnh táo bón chưa, mức độ táo bón như thế nào?

Liệt kê các triệu chứng gặp phải mỗi lần đi vệ sinh?

Bạn đã sử dụng thuốc hay phương pháp điều trị nào trước đó chưa?

Điều trị nội khoa được áp dụng cho trĩ độ I và đa số là trĩ độ II.

Ăn nhiều chất xơ: Những loại thực phẩm được khuyên dùng gồm ngũ cốc nguyên cám (lúa mạch, lúa mì, gạo lứt, kê, lúa mạch đen, yến mạch,…); trái cây; rau củ;… giúp tăng khối lượng phân, mềm phân. Người bệnh cũng nên bổ sung nhiều nước (khoảng 2 lít mỗi ngày) để làm hỗ trợ tiêu hóa, làm mềm phân.

• Hạn chế ngồi quá lâu: Người bệnh cũng cần hạn chế ngồi quá lâu, đặc biệt trên bồn cầu, bởi điều này sẽ gây áp lực lên tĩnh mạch ở hậu môn, khiến bệnh trĩ nặng thêm. Nếu do tính chất công việc, hãy cố gắng thường xuyên vận động, vừa hạn chế bệnh trĩ, vừa tốt cho xương cột sống.

• Ngâm hậu môn trong nước ấm ngày 2-3 lần, mỗi lần 10 phút. Dùng các thuốc đặt hậu môn, các thuốc tăng cường thành mạch.

• Thuốc điều trị trĩ: thuốc uống, thuốc mỡ và viên đạn được quảng cáo trên thị trường để ngừa đau, chống chảy máu, chữa trĩ và các bệnh hậu môn trực tràng khác, hiện nay một số thuốc vẫn bán trên thị trường như Ginkor Fort, Proctolog, Daflon. Tuy nhiên, bệnh nhân không nên tự ý dùng thuốc nếu chưa có chỉ định của bác sĩ, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và xác định độ an toàn của các loại thuốc được quảng cáo trên thị trường trước khi sử dụng.

Thắt dây chun là phương pháp thường được áp dụng với trĩ nội độ I và II (không dùng cho trĩ ngoại). Bác sĩ sẽ báo trước cho bạn là khi trĩ rụng, từ ngày 6 đến ngày 10 có thể bị chảy máu nhẹ. Nếu bạn bị đau, bí tiểu và sốt thì cần đến khám lại để loại trừ một hội chứng nhiễm trùng của đáy chậu.

Tiêm xơ thường chỉ định cho trĩ độ I và độ II, nhất là cho bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh đông máu. Thủ thuật tiêm xơ sẽ thực hiện bằng cách bơm 1 - 2 ml chất làm xơ, là phenol 5%, quinine, urea hydrochloride, polidocanol hay natri tetradecyl sulfate, tiêm bằng kim dưới lớp niêm mạc của búi trĩ.

Quang đông hồng ngoại thường chỉ định cho trĩ độ I, II.

Đốt laser búi trĩ thường chỉ định cho trĩ độ II.

Phương pháp cắt trĩ bằng Laser: Cắt trĩ bằng laser là một thủ thuật ngoại trú dùng chùm ánh sáng của tia laser xác định chính xác và can thiệp vào búi trĩ mà không phải dùng tới dao mổ. Phương pháp này giúp loại bỏ búi trĩ nhanh chóng, bệnh nhân ít đau đớn và hồi phục nhanh.

Phương pháp Ferguson: Phương pháp cắt trĩ Ferguson là một thủ thuật cắt trĩ cổ điển, cắt khâu riêng biệt từng búi trĩ một giúp loại bỏ búi trĩ mà không làm ảnh hưởng đến cấu trúc của hậu môn. Đây là phương pháp áp dụng được với hầu hết các búi trĩ có chỉ định phẫu thuật và đòi hỏi bác sỹ chuyên môn cao cũng như  trang thiết bị hiện đại.

Phương pháp Milligan Morgan: Đây là thủ thuật cắt trĩ bằng cách can thiệp và cắt từng búi trĩ một chỉ để lại ở giữa các búi trĩ những mảnh da niêm mạc và khâu lại. Đối với búi trĩ vòng, bác sĩ phải cắt thêm phần búi trĩ phụ. Với quy trình phẫu thuật đơn giản, thời gian thủ thuật ngắn, tỷ lệ tái phát thấp (5-10% trong 5 năm) và chi phí rẻ, đây là phương pháp được nhiều bệnh nhân lựa chọn.

Phương pháp Longo: Dựa trên nguyên lý kéo búi trĩ trở lại vị trí bình thường, áp dụng cho các bệnh nhân trĩ vòng hoặc trĩ độ 3,4. Bác sĩ sẽ sử dụng máy khâu cắt hậu môn tự động, một thiết bị được thiết kế riêng để cắt – khâu khoang niêm mạc kèm mạch máu phía trên đường lược (chỗ nối giữa phần cuối ống tiêu hóa và hậu môn, phân chia trĩ nội và trĩ ngoại), kéo búi trĩ lên cao và đồng thời cắt  phần mạch máu cung cấp đến búi trĩ, nhờ đó mà các búi trĩ  teo dần. Với phương pháp này bệnh nhân ít đau đớn, phục hồi nhanh và không có vết thương hở hay biến chứng hẹp hậu môn.

Thầy thuốc nhân dân PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng - Nguyên Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Đại trực tràng - Tầng sinh môn, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức. PGS Nguyễn Xuân Hùng là một trong những chuyên gia đầu ngành, hiện giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó Chủ tịch Hội Hậu môn - Đại trực tràng Việt Nam, Thành viên Hội Ngoại khoa và Phẫu thuật Nội soi Việt Nam;– Hội viên Hội thầy thuốc điều trị các bệnh lý Đại trực tràng – Hậu môn của Cộng hoà Pháp.

Chảy máu không kèm đau trong quá trình đi tiêu. Ban đầu có thể thấy một lượng kín đáo máu đỏ tươi trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu. Chảy máu là triệu chứng sớm nhất và thường gặp nhất. Về sau khi rặn nhiều thì máu chảy thành giọt hay thành tia. Nặng hơn là khi ngồi xổm cũng chảy máu.

Ngứa hoặc kích thích ở vùng hậu môn do dịch nhầy từ sự bài tiết của niêm mạc ống hậu môn.

Người mắc bệnh trĩ thường bị đau hoặc khó chịu, dao động từ không đau, đau ít đến rất đau do nứt hậu môn, tắc hoặc nghẹt.

Người bệnh cũng có thể bị sưng vùng quanh hậu môn.

Người bị trĩ có thể có một khối nhô lên gần hậu môn, rát hoặc đau (có thể là huyết khối tại búi trĩ).

Thiếu máu: Do mất máu mạn tính qua búi trĩ, lúc này cơ thể sẽ không có đủ số lượng hồng cầu cần thiết để thực hiện trao đổi Oxy cho tế bào. Trường hợp này hiếm xảy ra.

Nghẹt búi trĩ: Nếu búi trĩ sa và bị mắc kẹt làm cho mạch máu cung cấp đến búi trĩ bị tắc. Lúc này triệu chứng đau sẽ rất rõ ràng. Khi ấn nhẹ vào sẽ cảm giác lộm cộm do có cục máu đông.

Tắc mạch: Là tình trạng hình thành cục máu đông bên trong mạch máu của búi trĩ. Khi mạch máu bị giãn phồng và ứ máu do rặn, bưng vác nặng, có thai, chơi thể thao nặng làm tăng áp lực trong khoang bụng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hình thành cục máu đông gây tắc mạch. Tắc mạch trĩ ngoại thì vùng rìa hậu môn sẽ thấy khối phồng nhỏ màu xanh, đi kèm cảm giác đau rát khi sờ, căng. Tắc mạch trong trĩ nội thì có cảm giác đau và cộm trong sâu và triệu chứng không rầm rộ như trĩ ngoại.

Viêm da quanh hậu môn, viêm nhú và viêm khe khi da giữa các búi trĩ bị loét gây triệu chứng ngứa ngáy, nóng rát.

Trĩ ngoại: Khi búi trĩ xuất phát phía dưới đường lược (hay còn gọi là đường hậu môn-trực tràng), được gọi là trĩ ngoại. Lúc này búi trĩ được phủ bởi lớp biểu mô vảy (squamous epithelium) và nằm bên dưới lớp da bao quanh hậu môn.

Trĩ nội: Nếu búi trĩ xuất phát phía trên đường lược thì được gọi là trĩ nội, và búi trĩ được bao phủ bởi niêm mạc và lớp biểu mô chuyển tiếp (transitional epithelium).

Trĩ độ 1: Búi trĩ nằm hoàn toàn trong ống hậu môn.

Trĩ độ 2: Lúc bình thường trĩ nằm gọn trong ống hậu môn, khi rặn đi cầu búi trĩ thập thò hay lòi ít ra ngoài. Khi đi cầu xong đứng dậy búi trĩ tự thụt vào trong.

Trĩ độ 3: Mỗi lần đi cầu hoặc đi lại nhiều, ngồi xổm, làm việc nặng thì búi trĩ lại sa ra ngoài. Lúc này phải nằm nghỉ một lúc búi trĩ mới tụt vào hoặc dùng tay đẩy nhẹ vào.

Trĩ độ 4: Búi trĩ gần như thường xuyên nằm ngoài ống hậu môn.

Những người thường xuyên bị táo bón, hoặc tiêu chảy làm tăng tần suất bệnh trĩ, rặn làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch gây căng giãn và ứ máu.

Những người có chế độ ăn ít chất xơ, làm tăng tần suất bệnh trĩ.

Những người thừa cân và béo phì, làm gia tăng tần suất bệnh

Những người gia tăng áp lực ổ bụng do thường xuyên lao động nặng như: khuân vác, vận động viên cử tạ, quần vợt,...; đứng lâu, ngồi nhiều như thư ký, thợ may, nhân viên bán hàng làm gia tăng áp lực ổ bụng cản trở sự hồi lưu máu về tim đưa đến giãn tĩnh mạch hậu môn.

Những đối tượng có u vùng tiểu khung bao gồm u đại trực tràng, u ở tử cung và thai nhiều tháng làm cản trở hồi lưu máu trở về tim gây giãn tĩnh mạch.

Trong gia đình có thành viên nào đã hoặc đang bị trĩ không?

Đặc điểm công việc của bạn ra sao?

Chế độ ăn uống mỗi ngày, có hay đồ cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn hay đồ ăn nhiều dầu mỡ không?; Có thường xuyên ăn rau xanh không?; Có uống đủ lượng nước tối thiểu trong ngày không?

Đã từng bị bệnh táo bón chưa, mức độ táo bón như thế nào?

Liệt kê các triệu chứng gặp phải mỗi lần đi vệ sinh?

Bạn đã sử dụng thuốc hay phương pháp điều trị nào trước đó chưa?

Điều trị nội khoa được áp dụng cho trĩ độ I và đa số là trĩ độ II.

Ăn nhiều chất xơ: Những loại thực phẩm được khuyên dùng gồm ngũ cốc nguyên cám (lúa mạch, lúa mì, gạo lứt, kê, lúa mạch đen, yến mạch,…); trái cây; rau củ;… giúp tăng khối lượng phân, mềm phân. Người bệnh cũng nên bổ sung nhiều nước (khoảng 2 lít mỗi ngày) để làm hỗ trợ tiêu hóa, làm mềm phân.

• Hạn chế ngồi quá lâu: Người bệnh cũng cần hạn chế ngồi quá lâu, đặc biệt trên bồn cầu, bởi điều này sẽ gây áp lực lên tĩnh mạch ở hậu môn, khiến bệnh trĩ nặng thêm. Nếu do tính chất công việc, hãy cố gắng thường xuyên vận động, vừa hạn chế bệnh trĩ, vừa tốt cho xương cột sống.

• Ngâm hậu môn trong nước ấm ngày 2-3 lần, mỗi lần 10 phút. Dùng các thuốc đặt hậu môn, các thuốc tăng cường thành mạch.

• Thuốc điều trị trĩ: thuốc uống, thuốc mỡ và viên đạn được quảng cáo trên thị trường để ngừa đau, chống chảy máu, chữa trĩ và các bệnh hậu môn trực tràng khác, hiện nay một số thuốc vẫn bán trên thị trường như Ginkor Fort, Proctolog, Daflon. Tuy nhiên, bệnh nhân không nên tự ý dùng thuốc nếu chưa có chỉ định của bác sĩ, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và xác định độ an toàn của các loại thuốc được quảng cáo trên thị trường trước khi sử dụng.

Thắt dây chun là phương pháp thường được áp dụng với trĩ nội độ I và II (không dùng cho trĩ ngoại). Bác sĩ sẽ báo trước cho bạn là khi trĩ rụng, từ ngày 6 đến ngày 10 có thể bị chảy máu nhẹ. Nếu bạn bị đau, bí tiểu và sốt thì cần đến khám lại để loại trừ một hội chứng nhiễm trùng của đáy chậu.

Tiêm xơ thường chỉ định cho trĩ độ I và độ II, nhất là cho bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh đông máu. Thủ thuật tiêm xơ sẽ thực hiện bằng cách bơm 1 - 2 ml chất làm xơ, là phenol 5%, quinine, urea hydrochloride, polidocanol hay natri tetradecyl sulfate, tiêm bằng kim dưới lớp niêm mạc của búi trĩ.

Quang đông hồng ngoại thường chỉ định cho trĩ độ I, II.

Đốt laser búi trĩ thường chỉ định cho trĩ độ II.

Phương pháp cắt trĩ bằng Laser: Cắt trĩ bằng laser là một thủ thuật ngoại trú dùng chùm ánh sáng của tia laser xác định chính xác và can thiệp vào búi trĩ mà không phải dùng tới dao mổ. Phương pháp này giúp loại bỏ búi trĩ nhanh chóng, bệnh nhân ít đau đớn và hồi phục nhanh.

Phương pháp Ferguson: Phương pháp cắt trĩ Ferguson là một thủ thuật cắt trĩ cổ điển, cắt khâu riêng biệt từng búi trĩ một giúp loại bỏ búi trĩ mà không làm ảnh hưởng đến cấu trúc của hậu môn. Đây là phương pháp áp dụng được với hầu hết các búi trĩ có chỉ định phẫu thuật và đòi hỏi bác sỹ chuyên môn cao cũng như  trang thiết bị hiện đại.

Phương pháp Milligan Morgan: Đây là thủ thuật cắt trĩ bằng cách can thiệp và cắt từng búi trĩ một chỉ để lại ở giữa các búi trĩ những mảnh da niêm mạc và khâu lại. Đối với búi trĩ vòng, bác sĩ phải cắt thêm phần búi trĩ phụ. Với quy trình phẫu thuật đơn giản, thời gian thủ thuật ngắn, tỷ lệ tái phát thấp (5-10% trong 5 năm) và chi phí rẻ, đây là phương pháp được nhiều bệnh nhân lựa chọn.

Phương pháp Longo: Dựa trên nguyên lý kéo búi trĩ trở lại vị trí bình thường, áp dụng cho các bệnh nhân trĩ vòng hoặc trĩ độ 3,4. Bác sĩ sẽ sử dụng máy khâu cắt hậu môn tự động, một thiết bị được thiết kế riêng để cắt – khâu khoang niêm mạc kèm mạch máu phía trên đường lược (chỗ nối giữa phần cuối ống tiêu hóa và hậu môn, phân chia trĩ nội và trĩ ngoại), kéo búi trĩ lên cao và đồng thời cắt  phần mạch máu cung cấp đến búi trĩ, nhờ đó mà các búi trĩ  teo dần. Với phương pháp này bệnh nhân ít đau đớn, phục hồi nhanh và không có vết thương hở hay biến chứng hẹp hậu môn.

Thầy thuốc nhân dân PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng - Nguyên Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Đại trực tràng - Tầng sinh môn, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức. PGS Nguyễn Xuân Hùng là một trong những chuyên gia đầu ngành, hiện giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó Chủ tịch Hội Hậu môn - Đại trực tràng Việt Nam, Thành viên Hội Ngoại khoa và Phẫu thuật Nội soi Việt Nam;– Hội viên Hội thầy thuốc điều trị các bệnh lý Đại trực tràng – Hậu môn của Cộng hoà Pháp.