Các nghiên cứu đã chỉ ra, có đến 17% nam giới mắc phải bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh. Đáng chú ý, bệnh xảy ra chủ yếu ở nam giới trưởng thành và là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới với tỉ lệ 40% vô sinh nguyên phát (theo WHO). Vậy giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì? Đâu là những điều nam giới cần nắm được để phòng ngừa và điều trị bệnh lý này?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh hay giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng giãn bất thường của các tĩnh mạch trong hệ thống tĩnh mạch tinh nằm ở trong bìu, gây rối loạn chức năng tinh hoàn và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
Khi tĩnh mạch tinh bị giãn lượng máu động mạch dẫn đến tinh hoàn bị giảm, kéo theo giảm oxy và chất dinh dưỡng đến nuôi tinh hoàn. Do đó tinh hoàn teo bị lại và chức năng nội tiết tại bộ phận quan trọng này bị rối loạn.
Luồng máu trào ngược về tinh hoàn gây giãn tĩnh mạch thừng tinh
Đặc biệt, giãn tĩnh mạch thừng tinh khiến lượng máu dồn về nhiều và ứ đọng tại tinh hoàn, làm cho nhiệt độ tinh hoàn tăng đến 37-38℃ - mức nhiệt mà tinh trùng rất khó sống được. Do đó, sự hình thành, khả năng di chuyển (độ di động) và chức năng của tinh trùng đều bị giảm, kéo theo giảm tỷ lệ thụ thai thành công.
Bệnh thường xuất hiện bên trái do cấu trúc giải phẫu. Cụ thể, tĩnh mạch tinh trái dẫn máu về tĩnh mạch thận trái thay vì trực tiếp về tĩnh mạch chủ dưới nên đường đi của tĩnh mạch tinh bên trái dài hơn bên phải 8-10cm, gia tăng áp lực trong lòng tĩnh mạch tinh.
Triệu chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh điển hình
Các triệu chứng của giãn tĩnh mạch thừng tinh thường không điển hình. Nhiều người mắc bệnh không có bất kỳ triệu chứng gì và chỉ phát hiện khi kiểm tra sức khỏe tổng quát hoặc đi khám vô sinh.
Tuy nhiên, nam giới có thể lưu ý đến một số dấu hiệu để nhận biết bệnh như:
- Đau hoặc cảm giác nặng nề ở bìu: Cảm giác đau âm ỉ, không liên tục, hoặc tức nặng ở bìu, đặc biệt khi đứng lâu, làm việc nặng hoặc vào cuối ngày. Cơn đau có thể giảm khi nằm nghỉ, do giảm áp lực máu tĩnh mạch lên vùng thừng tinh.
Cơn đau âm ỉ do gia tăng áp lực lên vùng thừng tinh
- Bìu sưng: Khi bệnh tiến triển, có thể cảm nhận được khối tĩnh mạch giãn giống như "túi giun" dưới da bìu. Ở giai đoạn muộn, có thể dễ dàng nhìn/sờ thấy búi giãn này.
- Teo tinh hoàn: Tinh hoàn bên bị giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể nhỏ hơn bình thường, do tổn thương lâu dài từ dòng máu ứ đọng, làm giảm cung cấp oxy và dưỡng chất.
Nam giới nghi ngờ gặp vấn đề liên quan đến tĩnh mạch thừng tinh có thể đặt lịch khám cùng chuyên gia qua hotline 0912.002.131 hoặc điền thông tin TẠI ĐÂY để được tư vấn điều trị đúng cách.
Nguyên nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh
Hiện nay, bệnh lý này được xếp vào nhóm bệnh tự phát do nguyên nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh trực tiếp hiện vẫn đang được nghiên cứu và thảo luận.
Tuy vậy, các chuyên gia đều cho rằng cơ chế bệnh sinh của giãn tĩnh mạch thừng tinh giống với suy giãn tĩnh mạch chi dưới. Tức là van một chiều trong tĩnh mạch thừng tinh vốn có nhiệm vụ ngăn máu chảy ngược nay hoạt động kém hiệu quả khiến trào ngược máu tĩnh mạch vào tĩnh mạch tinh, làm giãn hệ thống tĩnh mạch ở bìu.
Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng tình trạng tăng áp lực ổ bụng do khối u vùng tiểu khung hay u sau phúc mạc hoặc tĩnh mạch tinh đổ sai chỗ vào tĩnh mạch thận trái hoặc tĩnh mạch chủ bụng cũng là nguyên nhân khiến các tĩnh mạch thừng tinh bị giãn.
Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh
Việc chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh tiến triển theo các giai đoạn không khó khăn trên cả lâm sàng và siêu âm.
Hiện nay, siêu âm Doppler màu kết hợp cùng nghiệm pháp Valsava (thực hiện nín thở/hít thở sâu và cúi xuống theo yêu cầu của bác sĩ nhằm tăng áp lực trong hồi lưu máu tĩnh mạch, giúp chứng giãn tĩnh mạch được quan sát thấy rõ ràng hơn) là phương pháp chẩn đoán hiệu quả nhất. Kết quả được phân loại thành 5 cấp độ giãn tĩnh mạch thừng tinh, lấy từ mốc đường kính tĩnh mạch tinh lớn hơn 2,5mm (theo phân loại Sarteschi):
- Độ 1: Có dòng trào ngược nhưng không có tĩnh mạch giãn trong bìu khi làm nghiệm pháp Valsava.
- Độ 2: Bệnh nhân trong tư thế nằm không có dấu hiệu giãn tĩnh mạch tinh. Khi làm nghiệm pháp Valsava ở tư thế đứng có thấy tĩnh mạch giãn và dòng trào ngược khu trú ở cực trên tinh hoàn.
- Độ 3: Ở tư thế nằm không phát hiện giãn tĩnh mạch tinh. Khi làm nghiệm pháp Valsava ở tư thế đứng thấy có giãn và dòng trào ngược lan tỏa cả cực trên và cực dưới tinh hoàn.
- Độ 4: Hình ảnh tĩnh mạch tinh giãn và có dòng trào ngược ngay khi làm nghiệm pháp Valsava ở tư thế nằm.
- Độ 5: Hình ảnh tĩnh mạch thừng tinh giãn và xuất hiện dòng trào ngược ngay cả khi không làm nghiệm pháp Valsava.
Trường hợp bệnh nhân không có triệu chứng, để bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn thì tĩnh mạch tinh đã giãn nhiều, hình thành đám rối tĩnh mạch ngoằn ngoèo có thể nhìn thấy ở phần bìu bằng mắt thường.
Các phương pháp điều trị hiệu quả
Các phương pháp điều trị bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh phụ thuộc vào mức độ bệnh, triệu chứng lâm sàng và mong muốn của người bệnh, đặc biệt khi có liên quan đến khả năng sinh sản.
Điều trị nội khoa
Trường hợp phát hiện giãn tĩnh mạch tinh từ độ 1, chưa có dấu hiệu đau tức tinh hoàn và chưa có bất thường trên tinh dịch đồ, bệnh nhân được chỉ định điều trị nội khoa.
Bác sĩ sẽ căn cứ vào mức độ giãn, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân để lên phác đồ cá thể hóa có tác dụng tăng độ bền thành mạch, làm giảm sức căng và tình trạng ứ trệ của mạch máu.
Phác đồ cá thể hóa giúp ngăn biến chứng, rút ngắn thời gian điều trị
Can thiệp phẫu thuật
Phương pháp được chỉ định khi bệnh nhân có cơn đau mạn tính không đáp ứng điều trị nội khoa; có dấu hiệu giảm chất lượng tinh trùng hoặc vô sinh liên quan đến giãn tĩnh mạch thừng tinh và teo tinh hoàn rõ rệt.
Vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh
Đây là phương pháp phẫu thuật được được Hiệp hội Tiết niệu Châu Âu đánh giá là tiêu chuẩn vàng trong điều trị bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh hiện nay bởi độ chính xác cao và an toàn cho người bệnh.
Vi phẫu được thực hiện dưới kính hiển vi, cho phép phẫu thuật viên quan sát rõ nét hình ảnh các tĩnh mạch tinh bị giãn, mang lại hiệu quả cao trong phẫu thuật:
- Thu hẹp phạm vi xâm lấn: Quá trình xử lý búi rối tĩnh mạch chỉ thông qua một vết rạch da nhỏ khoảng 2-3 cm ở vùng bụng dưới hoặc trên nếp bẹn.
- Can thiệp chính xác, an toàn dù phạm vi quan sát hẹp: Phẫu thuật viên khéo léo bóc tách và thắt triệt để các tĩnh mạch bị giãn, ngăn cản sự trào ngược dòng máu tĩnh mạch về tinh hoàn, đưa chức năng tinh hoàn về trạng thái ổn định, tăng sinh tinh và khắc phục vô sinh nam.
- Bảo tồn chức năng sinh lý: Bạch mạch, ống dẫn tinh, động mạch tinh được bảo tồn trọn vẹn, loại trừ tối đa các biến chứng sau khi phẫu thuật như teo tinh hoàn, tràn dịch màng tinh.
Vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh tại BVĐK Hồng Ngọc
Sau 3 - 4 tuần phẫu thuật, tĩnh mạch tinh sẽ trở về trạng thái ổn định. Sau 3-6 tháng, mật độ tinh trùng của bệnh nhân được cải thiện rõ rệt, có thể sinh con tự nhiên mà không cần các biện pháp hỗ trợ sinh sản.
Các phẫu thuật khác
Ngoài ra, một số phương pháp điều trị khác cũng được áp dụng điều trị:
- Phẫu thuật truyền thống: Với đường mổ tương tự như vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh nhưng tỉ lệ tái phát cao do khả năng bỏ sót các tĩnh mạch giãn khi không có sự hỗ trợ của kính hiển vi.
- Mổ nội soi: Phương pháp này tương đối tốn kém do phải sử dụng nhiều dụng cụ nội soi nhưng hiệu quả thấp nên không được ưu tiên áp dụng.
Để hàng trăm ca vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh được hiện an toàn mỗi năm, bệnh viện Hồng Ngọc đã trang bị những máy móc hiện đại nhất theo khuyến cáo của Hiệp hội Tiết niệu Châu Âu:
- Máy vi phẫu Carl Zeiss (Đức) thế hệ mới: Cho độ phân giải cao và khả năng phóng đại hình ảnh tĩnh mạch đến 1000 lần, cho phép quan sát được tĩnh mạch tinh đường kính chỉ 0.2mm, đảm bảo phạm vi quan sát rộng cho phẫu thuật viên thao tác dù ở diện tích hẹp.
- Siêu âm Doppler mạch máu công nghệ Mỹ: Theo dõi sát sao cấu trúc mô mềm, đánh giá chính xác vị trí tắc nghẽn ở tĩnh mạch để phân độ giãn tĩnh mạch, định hướng phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
- Hệ thống phòng mổ đạt chuẩn HBN Anh Quốc: Vô khuẩn tuyệt đối, duy trì áp lực dương, ngăn chặn nguy cơ nhiễm trùng trong phẫu thuật.
Trực tiếp thăm khám và chủ trì các ca phẫu thuật là ThS.BSCKII Trịnh Minh Thanh - chuyên gia đã có trên 30 năm kinh nghiệm điều trị và phẫu thuật Nam khoa mức độ khó tại các bệnh viện tuyến đầu, sở hữu chứng chỉ phẫu thuật Nội soi tại Hoa Kỳ, chứng chỉ Phẫu thuật Tiết niệu Nhật Bản.
