Giá trị ngưỡng chu kỳ CT trong các xét nghiệm SARS-CoV-2 Realtime RT-PCR giúp xác định xem một người có dương tính với COVID-19 hay không. Giá trị CT phản ánh tương quan giữa tải lượng virus SARS-CoV-2 và mức độ của bệnh COVID-19.
Giá trị CT trong xét nghiệm Realtime RT-PCR là gì?
CT là viết tắt của ngưỡng chu kỳ (cycle threshold) – giá trị xuất hiện trong các xét nghiệm Realtime RT-PCR. Đây được coi là “tiêu chuẩn vàng” để xác định virus SARS-CoV-2 có tồn tại trong cơ thể hay không.
Trong xét nghiệm Realtime RT-PCR, RNA được chiết xuất từ mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân rồi chuyển đổi thành DNA sau đó được khuếch đại. Khuếch đại chính là quá trình tạo ra nhiều bản sao của vật liệu di truyền DNA.
Quá trình khuếch đại diễn ra qua một loạt chu kỳ, một bản sao trở thành hai, hai bản sao trở thành bốn... và sau nhiều chu kỳ, một lượng virus SARS-CoV-2 sẽ được tạo ra có thể phát hiện được.
Giá trị CT trong phản ứng RT-PCR là số chu kỳ phát hiện tín hiệu trong mẫu vượt tín hiệu nền và được thiết bị ghi nhận. Hay nói cách khác, giá trị CT đề cập đến số chu kỳ mà sau đó virus SARS-CoV-2 có thể được phát hiện.
Giá trị CT càng thấp có nghĩa tải lượng virus SARS-CoV-2 càng cao, vì virus được phát hiện ngay sau ít chu kỳ hơn. Ngược lại, giá trị CT càng cao thì tải lượng virus SARS-CoV-2 càng thấp và đến một mức nào đó sẽ không có khả năng lây nhiễm nữa.
Các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị CT trong xét nghiệm Realtime RT-PCR
Giá trị CT trong xét nghiệm Realtime RT-PCR có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố sau:
Thời điểm thu thập mẫu (tải virus tại thời điểm lấy mẫu nhiều hay ít, thời điểm khởi phát triệu chứng).
Loại mẫu bệnh phẩm (dịch tỵ hầu, dịch mũi, dịch họng...), mẫu có được bảo quản đúng hay không, thời gian từ lúc thu thập mẫu đến lúc xét nghiệm.
Chất nhầy hoặc các chất ức chế có trong mẫu.
Độ nhạy và độ đặc hiệu của phương pháp xét nghiệm.
Ý nghĩa giá trị CT trong xét nghiệm Realtime RT-PCR
Về mặt lâm sàng, giá trị CT không đủ chứng minh việc tương quan với mức độ nặng nhẹ của bệnh COVID-19 hoặc quyết định điều trị, cách ly cho từng người bệnh mà cần kết hợp với nhiều yếu tố khác như: triệu chứng lâm sàng, tiền sử phơi nhiễm, tiêm chủng.
Giá trị CT thường chia làm 3 nhóm: CT 20, CT từ 20 - 29, CT≥ 30.
CT dưới 20 là mốc cần thận trọng, đặc biệt là ở đối tượng có nguy cơ như: người cao tuổi, có bệnh nền. Nhóm đối tượng này có CT thấp thì khả năng bệnh trở nặng cao, do đó tốt nhất nên đưa họ nhập viện sớm. Tuy nhiên, cũng có người CT thấp nhưng lại thấy khỏe, thường gặp ở người trẻ tuổi. Điều này có thể do họ có hệ miễn dịch tốt, kiểm soát được nên bệnh không tiến triển nặng.
Chỉ số CT 20 đồng nghĩa với tải lượng virus SARS-CoV-2 trong cơ thể cao, dễ lây lanCT 20 – 29: Ở người lớn tuổi, có bệnh nền thì vẫn có nguy cơ trở nặng, cần được theo dõi sát sao. Ngoài ra, tải lượng vius thời điểm này vẫn còn nguy cơ lây nhiễm, nên người bệnh cần tuân thủ các biện pháp phòng dịch của Bộ Y tế.
CT ≥ 30 là một trong các tiêu chuẩn để F0 xuất viện, vì tải lượng virus thời điểm này thì rất khó lây. Và theo một số nghiên cứu tin cậy, giá trị CT > 33 thì hoàn toàn không có khả năng lây bệnh nữa.
Tuy nhiên cũng cần lưu ý, nếu một người chưa từng xét nghiệm, làm PCR có CT≥ 30 không đồng nghĩa với việc tải lượng virus thấp, khó lây bởi đây vẫn có thể là trường hợp mới mắc bệnh. Trên thực tế, tải lượng virus sẽ diễn tiến theo một đường parabol, ban đầu chỉ số CT cao rồi giảm dần (virus ít rồi nhiều lên dần), sau khi qua giai đoạn toàn phát thì CT tăng dần trở lại. Trong trường hợp này, người bệnh không được chủ quan, nên tự cách ly và tiếp tục xét nghiệm sau vài ngày.
Vì vậy, giá trị CT chỉ là một trong các yếu tố có thể được xem xét và tính đến để ra quyết định ngăn ngừa lây nhiễm COVID-19. Dù CT có giá trị là bao nhiêu thì điều quan trọng nhất vẫn là theo dõi các triệu chứng của bệnh.
Tiêu chuẩn xuất viện đối với người bệnh COVID-19 điều trị tại các cơ sở thu dung, điều trị
Tại Việt Nam, ngày 28/1/2022 Bộ Y tế đã ban hành văn bản Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19, trong đó tiêu chuẩn xuất viện đối với người bệnh COVID-19 điều trị tại các cơ sở thu dung, điều trị như sau:
Người bệnh COVID-19
- Thời gian cách ly, điều trị tại các cơ sở thu dung, điều trị ít nhất là 5 ngày, các triệu chứng lâm sàng đỡ, giảm nhiều, hết sốt (không dùng thuốc hạ sốt) trước ngày ra viện từ 3 ngày trở lên và:
+ Có kết quả xét nghiệm bằng phương pháp Real-time RT-PCR âm tính với SARS-CoV-2 hoặc nồng độ virus thấp (CT ≥ 30) hoặc xét nhanh kháng nguyên âm tính với virus SARS-CoV-2, người bệnh được ra viện.
Người bệnh nhiễm COVID-19 đủ tiêu chuẩn xuất viện vẫn cần tự theo dõi sức khỏe tại nhà trong 7 ngày+ Nếu kết quả xét nghiệm bằng phương pháp Real-time RT-PCR dương tính với SARS-CoV-2 với nồng độ virus cao (CT 30) hoặc xét nghiệm nhanh kháng nguyên còn dương tính với virus SARS-CoV-2 thì tiếp tục cách ly đủ 10 ngày (không nhất thiết phải làm lại xét nghiệm).
- Người bệnh sau khi ra viện tự theo dõi sức khỏe tại nhà trong 7 ngày. Đo thân nhiệt 2 lần/ngày. Nếu thân nhiệt cao hơn 38 độ C ở hai lần đo liên tiếp hoặc có bất kỳ dấu hiệu lâm sàng bất thường nào thì cần báo cho y tế cơ sở để thăm khám và xử trí kịp thời. Tuân thủ thông điệp 5K.
Người bệnh COVID-19 có bệnh nền hoặc bệnh kèm theo
- Thời gian cách ly, điều trị tại các cơ sở thu dung, điều trị ít nhất là 5 ngày, sau khi các triệu chứng lâm sàng của bệnh COVID-19 đỡ, giảm nhiều và hết sốt (không dùng thuốc hạ sốt) từ 3 ngày trở lên và:
+ Có kết quả xét nghiệm bằng phương pháp Real-time RT-PCR âm tính với SARS-CoV-2 hoặc nồng độ virus thấp (CT ≥ 30) hoặc xét nghiệm nhanh kháng nguyên âm tính với virus SARS-CoV-2. Người bệnh được ra viện hoặc chuyển sang cơ sở khác hoặc khoa điều trị bệnh kèm theo hoặc khoa điều trị bệnh nền (nếu cần) của khoa đó để tiếp tục điều trị và được sàng lọc, theo dõi theo quy định đối với người bệnh nội trú hoặc về chuyển về nhà theo dõi, chăm sóc tại nhà theo quy định.
+ Nếu kết quả xét nghiệm bằng phương pháp Real-time RT-PCR dương tính với SARS-CoV-2 với nồng độ virus cao (CT 30) hoặc xét nghiệm nhanh kháng nguyên còn dương tính với virus SARS-CoV-2 thì tiếp tục cách ly đủ 10 ngày (không nhất thiết phải làm lại xét nghiệm).
Người bệnh tại các đơn vị hồi sức tích cực khỏi COVID-19, trong tình trạng nặng, nguy kịch do bệnh lý khác
- Đã cách ly, điều trị COVID-19 tối thiểu 14 ngày và có kết quả xét nghiệm bằng phương pháp Real-time RT-PCR âm tính với SARS-CoV-2 hoặc nồng độ virus thấp (CT ≥ 30, bất kỳ gen đặc hiệu nào) được xác định đủ tiêu chuẩn khỏi COVID19.
- Được chuyển sang cơ sở hồi sức tích cực khác hoặc các khoa điều trị phù hợp để tiếp tục chăm sóc, điều trị.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
