Dinh dưỡng trong thời kỳ mang thai là tiền đề cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong tương lai. Nhiều mẹ băn khoăn không biết chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu gồm những gì? Hãy cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc giải đáp thắc mắc này để giúp thai phụ an tâm hơn trong hành trình làm mẹ.
Chế độ ăn của mẹ bầu ảnh hưởng như thế nào đến thai nhi?
Chế độ ăn với các chất dinh dưỡng mà mẹ bầu tiêu thụ trong thời gian mang thai ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển toàn diện của thai nhi, có thể kể đến như:
Cân nặng của bé: Trong thời gian mang thai, nêu mẹ sử dụng những thực phẩm có chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu như canxi, acid folic, omega-3,... thì sẽ giúp bé được phát triển cân nặng đầy đủ và ngược lại. Điều này lý giải tại sao mẹ gầy nhưng sinh con bụ bẫm hoặc mẹ đầy đặn nhưng sinh bé bị còi xương.
Khả năng phát triển trí tuệ của trẻ nhỏ: Các bác sĩ cho biết, trong thời gian mang thai, nếu chị em bị thiếu một số chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu như acid folic, vitamin B6, sắt, kẽm... thì có nguy cơ trẻ sinh ra bị kém phát triển trí tuệ. Đặc biệt, trong 3 tháng cuối thai kỳ, nếu mẹ bỏ ăn hoặc ăn uống thiếu chất thì tỷ lệ trẻ sinh ra bị chậm nói, chậm phát triển sẽ càng cao.
Chế độ ăn của mẹ bầu có liên quan đến các dị tật bẩm sinh: Trong 6 tháng đầu thai kỳ, nếu mẹ nạp những chất có hại vào cơ thể như caffeine, đồ uống có cồn hay các chất kích thích nặng đô có thể dẫn đến các dị tật như viêm phổi bẩm sinh, tim bẩm sinh. Đặc biệt, ở những mẹ thu nạp quá ít acid folic trong khi mang thai, nguy cơ thai nhi bị dị tật ống thần kinh dẫn đến tim mạch và bại liệt là càng cao.
Nhu cầu dinh dưỡng của thai nhi
Mẹ bầu cần bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng để thia nhi phát triển khỏe mạnhĐể thai nhi phát triển não bộ
Ngay từ tuần thứ 3 của thai kỳ, não bộ của bé đã hình thành. Đến tuần thứ 8, não bé thực sự phát triển với sự phân nhánh, kết nối của các tế bào thần kinh. Sự gia tăng nhanh chóng của tế bào thần kinh kéo theo sự tăng lên của kích thước não bộ. Khoảng 36 tuần, não bé đã có trọng lượng bằng ¼ não của người trưởng thành, chuẩn bị cho sự chào đời.
Để đáp ứng cho sự phát triển mạnh mẽ đó, bé đòi hỏi nguồn dinh dưỡng dồi dào ngay từ những ngày đầu tiên. Thậm chí, nếu có thể chuẩn bị nguồn chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu dự trữ trước khi mang thai là một tiền đề vô cùng có lợi.
Các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển não bộ của thai nhi là:
Acid folic: 600 mg/ngày
Choline: 450 mg/ngày
DHA: khuyến nghị 140 mg/ngày
Bên cạnh đó là Lipid (đề cập phần sau)
Sự phát triển não bộ thai nhi trong thai kỳCân nặng của thai nhi tỷ lệ thuận tương đối với cân nặng của mẹ
Trong tam cá nguyệt đầu tiên (3 tháng đầu mang thai), mẹ có sút 1-2kg do ốm nghén hoặc tăng 1-2kg. Cân nặng của bé chỉ khoảng 14g (*). Bé cần khoảng 2100Kcal/ngày.
Đến tháng thứ 6 của thai kỳ, bé đã nặng khoảng 600g (*), cần 2300Kcal/ngày. Cân nặng của mẹ có thể tăng khoảng 4-6kg.
Tháng thứ 9 của thai kỳ, bé nặng khoảng 2,6-3,5kg (*) cần 2500Kcal/ngày, chuẩn bị cho sự chào đời. Trong khi đó, cân nặng của mẹ cũng tăng thêm khoảng 6kg trở lên.
Để thai nhi tăng cân đúng chuẩn, mẹ cần bổ sung dinh dưỡng tốt cho bà bầu để bản thân mình tăng cân hợp lý. Các dưỡng chất thiết yếu cho sự tăng cân của bé trong 3 giai đoạn thai kỳ là:
Lipid (chất béo): 47,5-53,5-72g/ngày
Glucid (chất đường bột): 327-355-400g/ngày
Protid (protein hay đạm): 61-70-91g/ngày
Liên hệ hotline 0919 645 271 hoặc điền vào form bên dưới để đăng ký khám thai trọn gói cùng các bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm:
Nhu cầu dinh dưỡng để bé phát triển hệ xương hoàn chỉnh
Theo sự phát triển của thai kỳ, chiều cao (lúc này gọi là chiều dài) của bé cũng tăng lên. Trong 3 tháng đầu thai kỳ, do bé luôn nằm trong tư thế cuộn tròn nên chiều dài sẽ được đo bằng chiều dài từ đầu đến mông. Lúc này, bé dài khoảng 5,4cm (*).
Trong các giai đoạn sau, chiều dài bé được đo từ đỉnh đầu đến gót chân. Tháng thứ 6 thai kỳ, bé dài khoảng 30cm(*). Tháng thứ 9 của thai kỳ, bé dài khoảng 47,4cm(*). Đến khi chào đời (từ tuần thứ 39) chiều dài bé có thể đạt trên 51cm(*).
Canxi là dưỡng chất thiết yếu nhất, quyết định 90% đến sự phát triển chiều cao của bé trong bụng mẹ. Canxi giúp hình thành hệ xương vững chắc cho bé. Ngoài ra, còn có vitamin D giúp hấp thu canxi, protein. Nhu cầu:
Canxi: 800-1500mg/ngày (3 tháng đầu 800mg/ngày; 3 tháng giữa 1000mg/ngày; 3 tháng cuối 1500mg/ngày)
Vitamin D (D3): 600IU/ngày
Sự tăng trưởng của bé trong thai kỳMẹ bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D trong chế độ dinh dưỡng của bà bầu giúp bé phát triển chiều cao một cách toàn diện hơn, tạo điều kiện để tạo khung xương cho bé ngay từ trong bụng mẹ.
Có thể bạn quan tâm:
Dinh dưỡng tốt cho bà bầu để thai nhi phát triển toàn diện?
Như trên, chúng tôi đã đề cập đến vai trò cũng như liều lượng của các dưỡng chất đối với từng sự phát triển của bé. Nhưng những dinh dưỡng nào tốt cho bà bầu ? Thực phẩm nào có chứa các dưỡng chất đó? Bổ sung như thế nào để đạt hiệu quả?
Về cơ bản, chế độ dinh dưỡng tốt cho bà bầu cần đảm bảo có 7 nhóm chất cơ bản, bao gồm:
- Nước
- Nhóm tinh bột: cơm, bánh mỳ, phở,..
- Nhóm vitamin và khoáng chất
- Nhóm chất xơ
- Nhóm đạm, protein
- Dầu mỡ
- Nhóm đường, muối
Dưới đây là các thực phẩm có chứa các chất dinh dưỡng tốt cho mẹ bầu
Các chế phẩm từ sữa
Sữa và các chế phẩm giàu axit folic và canxi (bao gồm cả sữa dinh dưỡng cho bà bầu cung cấp các chất dinh dưỡng một cách tương đối cân bằng).
Sữa nên được uống vào buổi sáng sau ăn sáng 30 phút và buổi tối trước khi đi ngủ 30 phút, mỗi lần 1 ly 100ml. 3 tháng cuối thai kỳ có thể tăng thêm 1 ly vào buổi trưa sau khi ngủ dậy. 1 hộp sữa chua cũng có hàm lượng dinh dưỡng tương đương.
Bà bầu nên uống sữa hằng ngàyThịt, thủy sản, trứng, đậu đỗ
Thịt, cá, trứng, đậu là nguồn cung cấp chủ yếu chất đạm, protein và sắt, kẽm - những chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu và cần thiết hàng đầu trong quá trình phát triển của trẻ. Ngoài ra, một số loại cá như cá hồi, cá mòi, cá tuyết còn cung cấp lượng DHA nhất định. Lòng đỏ trứng gà bổ sung axit folic và choline.
Một ngày, một bà bầu nên ăn 4 miếng thịt lợn (mỗi miếng to khoảng 3 ngón tay). Hàm lượng dinh dưỡng này tương đương trong 1 miếng đùi hoặc ức gà; 1 quả trứng ốp la; 1 nửa khúc cá; 10 con tôm đồng to; 3 miếng đậu phụ rán.
Trong 3 tháng sau của thai kỳ, số lượng nên được tăng lên gấp 3 lần trong ngày.
Thịt, ca, trứng, sữa,.. là những thực phẩm cần thiết cho chế độ dinh dưỡng hàng ngày của mẹ bầuRau, củ, quả
Rau củ quả cung cấp chất xơ và vitamin - chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu. Phụ nữ mang thai nên duy trì bổ sung loại thực phẩm này hàng ngày để giảm nóng trong và táo bón, nhất là trong giai đoạn cuối thai kỳ.
Hàm lượng rau củ cần thiết cho một ngày là 1 bát con hoặc 1 đĩa nhỏ. Các loại rau được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng gồm: rau chân vịt, bông cải xanh, măng tây (giàu choline tốt cho sự phát triển não bộ). Ngoài ra, mẹ bầu cũng nên bổ sung bí đỏ, bí xanh, đỗ, cà rốt v.v…
Mẹ bầu cũng nên duy trì thói quen ăn trái cây hằng ngày. Các hoa quả tốt cho thai phụ có thể kể đến như hồng xiêm, xoài chín, bưởi, bơ, cam, nho, dưa hấu,... Mẹ bầu nên tập trung ăn những hoa quả có tính mát, ít đường, có hàm lượng vitamin C cao và nhiều nước.
Vitamin và chất xơ từ rau củ là không thể thiếu đối với bà bầuNgũ cốc
Ngũ cốc là thành phần không thể thiếu trong tháp dinh dưỡng tốt cho bà bầu. Các loại ngũ cốc cơ bản như lúa mì, lúa mạch, gạo, ngô cung cấp chất đường bột thiết yếu. Ngoài ra, một số loại ngũ cốc như hạt vừng, hạnh nhân, óc chó, đậu phộng cũng khá giàu axit folic, choline và DHA.
Hàm lượng tối thiểu của ngũ cốc cơ bản trong 1 ngày của thai phụ là khoảng 1 bát cơm trắng. Hàm lượng này tương đương 1 lát bánh mì sanwich; 1 củ khoai tây; 1 củ khoai lang; nửa bắp ngô, nửa bát bánh phở.
Đến 3 tháng cuối thai kỳ, hàm lượng này nên tăng gấp đôi.
Bổ sung ngũ cốc tăng cường vitamin và khoáng chấtCác thực phẩm khác
Một số những loại chất dinh dưỡng khác mà mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý bao gồm:
Dầu, mỡ, bơ: chỉ cần 1 thìa/ngày
Đường, muối: hạn chế tối đa.
Thực phẩm bổ sung
Trong thời kỳ mang thai, thai phụ nên bổ sung thêm các loại thực phẩm bổ sung có chứa các chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu như:
Viên uống tổng hợp cung cấp các dưỡng chất thiết yếu mà bổ sung bằng đường thực phẩm không đáp ứng đủ như axit folic, sắt, canxi, vitamin…
Sữa dinh dưỡng dành cho bà bầu. Đây cũng là một thực phẩm nên bổ sung nhất là đối với các thai phụ ăn kém, ốm nghén kéo dài.
Dinh dưỡng cho bà bầu trong thai kỳNhững lưu ý trong chế độ ăn của mẹ bầu
Việc bổ sung các chất dinh dưỡng tốt cho bà bầu là cần thiết trong chế độ ăn hàng ngày. Tuy nhiên, nhiều mẹ lại chưa biết cách thu nạp dinh dưỡng khoa học, dẫn đến thiếu hoặc thừa chất quá mức. Các chuyên gia đưa ra một số lưu ý trong chế độ ăn của mẹ bầu bao gồm:
Không cần thiết phải kiêng khem quá nhiều loại thực phẩm trừ khi có sự căn dặn của bác sĩ.
Không nhịn ăn để giảm cân, cũng không được giảm ăn do ốm nghén. Trong trường hợp mẹ bị chán ăn, mẹ hãy chia nhỏ khẩu phần ăn thành các bữa nhỏ, đảm bảo bản thân không bị đói.
Đa dạng hóa các món ăn hằng ngày. Đặc biệt cần bổ sung nhiều hoa quả và rau củ để cung cấp chất xơ và vitamin, khoáng chất.
Hạn chế ăn đồ ngọt, đồ nhiều dầu mỡ. Những thực phẩm này có thể làm gia tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ ở mẹ bầu.
Ghi chú:
(*) Theo bảng tiêu chuẩn cân nặng thai nhi WHO - 2019.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, bệnh nhân cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc
