Gan nhiễm độc lâu ngày sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan.... và ảnh hưởng đến các bộ phận khác trong cơ thể. Vậy gan nhiễm độc là gì, những dấu hiệu nhận biết tình trạng này là gì và cần điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Viêm gan nhiễm độc là gì?
Viêm gan nhiễm độc là tình trạng gan phản ứng lại với một số chất độc hại hấp thụ quá mức vào cơ thể. Trong một vài trường hợp, viêm gan nhiễm độc có thể tiến triển trong vòng vài giờ hoặc vài ngày sau khi tiếp xúc với chất độc.
Đa số các trường hợp, viêm gan nhiễm độc thường biến mất ngay khi ngừng tiếp xúc với chất độc. Tuy nhiên, các chất độc này về lâu dài lại có thể khiến gan bị tổn thương: hình thành các mô sẹo ở gan (xơ gan), có thể dẫn đến biến chứng ung thư gan.
Viêm gan nhiễm độc là tình trạng gan phản ứng lại với một số chất độc hại hấp thụ quá mức vào cơ thể
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng gan nhiễm độc là gì?
Chức năng chính của gan là giải độc độc tố trong cơ thể. Nếu chức năng gan tốt, gan sẽ loại bỏ thải các chất độc bên trong cơ thể, giúp phòng tránh được nhiều bệnh. Tuy nhiên, nếu chức năng của gan suy giảm, các chất độc sẽ tích tụ trong gan và gây ra tình trạng nhiễm độc gan.
Một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng gan nhiễm độc có thể kể đến như:
- Lạm dụng thuốc chữa bệnh, tự mua khi chưa có kê đơn của bạn sĩ: một số loại thuốc như thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), thuốc giảm đau acetaminophen, thuốc điều trị ung thư, thuốc trị trầm cảm, cả thực phẩm chức năng… có thể gây nhiễm độc gan nếu được sử dụng không quá mức, không đúng chỉ định từ bác sĩ. Bên cạnh đó, việc lạm dụng các thuốc giảm cân, thuốc làm đẹp, thuốc đông y không rõ hàm lượng và nguồn gốc cũng góp phần làm gan bị nhiễm độc.
- Virus viêm gan B, C: Việt Nam là một trong các nước có tỷ lệ lây nhiễm virus viêm gan B và C chiếm đến 77 - 85%.
- Dùng chất kích thích: Hiện tượng gan nhiễm độc do rượu ngày một gia tăng do việc sử dụng các chất có cồn, men rượu, bia ngày càng phổ biến. Rượu chính là nguyên nhân gây xơ gan đứng thứ 2, chỉ sau virus viêm gan B.
- Tiêu thụ thực phẩm không vệ sinh: Những loại thức ăn mất vệ sinh, ôi, thiu, không được chế biến sạch sẽ, cũng góp phần làm tăng thêm sự nhiễm độc về gan.
Những dấu hiệu cảnh báo gan nhiễm độc
Khi gan bị suy yếu, chức năng thải độc kém, chất độc tích tụ lại sẽ dẫn đến một số dấu hiệu gan nhiễm độc như:
Rối loạn tiêu hóa
Ngoài chức năng thải độc, gan còn sản xuất ra dịch mật để tiêu hóa thức ăn. Nhưng khi gan đã nhiễm độc và chức năng bị suy giảm sẽ dẫn đến rối loạn tiêu hóa và xuất hiện các triệu chứng: chán ăn, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, táo bón, tiêu chảy,...
Cơ thể ngứa ngáy, nổi mụn nhọt, mề đay
Gan khi đã bị suy giảm về chức năng kèm theo đó là chất độc tích tụ tại một chỗ dẫn đến dấu hiệu bộc lộ rõ ràng như: nổi vết mẩn đỏ lan rộng, cảm giác ngứa râm ran, nổi mụn nhọt, mề đay,…
Nổi mề đay mẩn ngứa là một trong những triệu chứng điển hình của gan nhiễm độc
Đau tức bụng vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải
Người bị gan nhiễm độc sẽ có cảm giác đau tại vùng thượng vị hay mạn sườn phải. Khi đó, tế bào gan bị sưng khiến cho lớp vỏ bao quanh mô gan (nơi có nhiều dây thần kinh) bị kéo căng ra, gây đau đớn. Bên cạnh đó, gan nhiễm độc còn dẫn tới chức năng của túi mật bị rối loạn, vùng bụng khi ấn nhẹ có cảm giác hơi đau tức.
Hơi thở có mùi hôi
Phát ra mùi hôi khi thở ngay cả khi đã vệ sinh răng miệng cẩn thận thì rất có thể đây chính là dấu hiệu cảnh báo tình trạng sức khỏe lá gan đang không được tốt. Vùng gan bị tổn thương làm ứ đọng các khí có trong khoang miệng như là khí dimethyl sulfide, acetone, 2-butanone and 2-pentanone... dẫn đến mùi hôi khó chịu ở hơi thở.
Bệnh giả cúm
Trong trường hợp gan nhiễm độc ở giai đoạn đầu, viêm gan siêu vi, người bị gan nhiễm độc đều có những triệu chứng như: sốt, đau đầu, đau cơ, khớp… làm cho người bệnh dễ nhầm tưởng với bệnh cúm thông thường.
Hiện tượng vàng da, vàng mắt
Nếu để tình trạng gan nhiễm độc kéo dài không được chữa trị đúng cách sẽ dẫn đến sắc tố bilirubin tích tụ lại trong máu người bệnh, ngấm vào mô da và làm cho da và mắt chuyển thành màu vàng.
Các biến chứng do gan nhiễm độc
Nhìn chung, nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng gan nhiễm độc có thể hồi phục hoàn toàn sau khi ngừng sử dụng các chất gây độc gan. Thời gian hồi phục trung bình có thể kéo dài khoảng vài tháng cho đến 1 năm. Đối với một số người bệnh có tình trạng ứ mật thời gian phục hồi có thể kéo dài hơn.
Nếu người bệnh tổn thương gan trên nền bệnh lý gan sẵn có tiên lượng thường xấu hơn. Tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, các biến chứng của gan nhiễm độc có thể gặp như: ứ mật kéo dài dẫn tới viêm gan, xơ gan ứ mật; viêm gan mạn tính; suy gan cấp tính và tối cấp; trường hợp nặng có ảnh hưởng, suy chức năng đa cơ quan như phù não, suy hô hấp, suy thận, rối loạn toan - kiềm, rối loạn điện giải…
Các biện pháp chẩn đoán gan nhiễm độc
Hiện nay, chưa có tiêu chuẩn trong chẩn đoán tình trạng gan nhiễm độc. Tuy nhiên, trước hết, bác sĩ cũng sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và khai thác kỹ càng tiền sử sử dụng thuốc, rượu, bia... từ người bệnh và người nhà. Sau đó, bác sĩ có thể sẽ chỉ định những xét nghiệm nhằm chẩn đoán loại trừ tổn thương gan do các căn nguyên khác như viêm gan do virus viêm gan A, B, C, D, E, Cytomegalovirus..; hoặc tổn thương gan trong các bệnh lý chuyển hóa, nhiễm trùng nặng gây tổn thương gan, viêm gan tự miễn, bệnh gan thoái hóa mỡ không do rượu…
Bên cạnh đó, các xét nghiệm cho thấy sự gia tăng men gan và một số trường hợp xét nghiệm độc chất (ví dụ ma túy, ethanol, paracetamol,…) trong nước tiểu và máu dương tính rất quan trọng trong chẩn đoán tình trạng gan nhiễm độc. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm siêu âm ổ bụng nhằm loại trừ nguyên nhân tắc mật cơ giới như sỏi ống mật chủ…
Điều trị gan nhiễm độc như thế nào?
Để điều trị tình trạng gan nhiễm độc các biện pháp chính sẽ được sử dụng bao gồm: dừng việc tiếp tục sử dụng thuốc gây độc cho gan, sử dụng thuốc giải độc nếu có thể, các biện pháp điều trị bổ trợ và điều trị triệu chứng khác.
- Khai thác kỹ việc sử dụng thuốc, uống rượu, bia… để định hướng nguyên nhân. Khi nhiễm bệnh, cần ngưng sử dụng thuốc, chất độc ngay.
- Một số nguyên nhân gây bệnh gan do độc chất có thể có thuốc giải độc đặc hiệu: ví dụ như ngộ độc do paracetamol, hay trường hợp có hội chứng não gan, suy gan tối cấp cần sử dụng N-acetylcysteine đường uống hoặc đường tĩnh mạch càng sớm càng tốt. Nếu tổn thương gan do Valproate, dùng chất giải độc là Carnitine.
- Biện pháp điều trị hỗ trợ, triệu chứng khác: người bệnh nghỉ ngơi, hạn chế hoạt động mạnh; bổ sung dinh dưỡng và các vitamin, acid amin đầy đủ; sử dụng axit ursodeoxycholic và thuốc nhuận tràng khi có ứ mật; giảm ngứa da bằng thuốc kháng histamin; hạn chế sử dụng tiếp tục các thuốc khác có thể gây tổn thương gan; điều chỉnh hạ đường huyết, rối loạn điện giải, rối loạn cân bằng kiềm toan trong trường hợp nặng; chống phù nào khi có hội chứng não gan; truyền các chế phẩm máu khi có chỉ định…
- Điều trị bệnh lý gan phối hợp khác nếu có
- Ghép gan khi có chỉ định ( ví dụ suy gan cấp, gan nhiễm độc có xơ gan do nhiều căn nguyên khác nhau…)
- Cần theo dõi và đánh giá người bệnh, đặc biệt theo dõi sát trong những trường hợp nặng
Việc điều trị sẽ được các bác sĩ cân nhắc dựa trên tình trạng nhiễm độc của gan và thể trạng của người bệnh. Do đó, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường của lá gan, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán tìm nguyên nhân và có phương án điều trị phù hợp, tránh những biến chứng nguy hiểm.
Bên cạnh đó, người bệnh không nên tự ý sử dụng các loại thuốc thải độc gan nếu không có chỉ định từ bác sĩ để tránh việc điều trị không đúng thuốc, không đúng liều lượng sẽ dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn.
Việc điều trị sẽ được các bác sĩ cân nhắc dựa trên tình trạng nhiễm độc của gan và thể trạng của người bệnh
Phòng ngừa gan nhiễm độc
Gan bị nhiễm độc do rất nhiều nguyên nhân, do vậy, ngay khi người bệnh nhận thấy cơ thể mình có các triệu chứng bất thường kể trên thì cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để xác định chính xác được nguyên nhân gây bệnh, từ đó có phương pháp điều trị thích hợp, tránh để lâu gây tổn thương gan nặng hơn.
Để phòng ngừa gan bị nhiễm độc, bên cạnh việc tuân thủ nghiêm ngặt theo liệu trình điều trị của bác sĩ, người bệnh cần:
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Gan có khả năng tự tái sinh chính vì vậy việc có chế độ ăn uống lành mạnh, hợp vệ sinh, sẽ giúp tế bào gan hồi phục nhanh hơn, tăng cường chức năng hệ miễn dịch và thúc đẩy hồi phục chức năng gan. Người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm giàu protein và các chất chống mỡ gan; rau xanh, mực, thịt nạc, trứng, cá, các loại đỗ và chế phẩm từ đậu; các thực phẩm chứa nhiều vitamin B1 như: mạch nha, giá, đậu, lạc, rau xanh, hoa quả....; thực phẩm giàu vitamin A như: bắp cải, tỏi tây, gan động vật, cà rốt, hẹ, sữa bò, lòng đỏ trứng, rau chân vịt...
- Hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều đường, chứa nhiều năng lượng, thực phẩm nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đã xuất hiện ôi thiu, nấm mốc, thực phẩm chưa được nấu chín…
- Uống nhiều nước mỗi ngày hỗ trợ gan thải độc.
- Không tự ý sử dụng thuốc mà không có chỉ định từ bác sĩ: để hạn chế tối đa tình trạng gan nhiễm độc, người bệnh chỉ nên dùng đến thuốc khi thực sự cần thiết và đúng chỉ định, liều lượng do bác sĩ chỉ định. Bên cạnh đó, nếu phải sử dụng thuốc lâu dài, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để bổ sung thêm các thực phẩm chức năng giúp bồi bổ chức năng, bảo vệ gan
- Duy trì lối sống lành mạnh: hạn chế tối đa rượu, bia, và các chất kích thích. Bên cạnh đó, người bệnh nên tập thể dục, thể thao hằng ngày để vừa giúp gan hoạt động tốt hơn cũng như tăng cường sức khỏe
- Thăm khám sức khỏe định kỳ, sức khỏe gan - mật khoảng 6 tháng/1 lần
Nghi ngờ gan nhiễm độc nên đến thăm khám ở đâu?
Gan nhiễm độc xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Chính vì vậy, việc thăm khám ngay khi có những triệu chứng bất thường cũng như thăm khám định kỳ là rất quan trọng, để có thể phát hiện và áp dụng phác đồ điều trị sớm, đồng thời có kế hoạch chăm sóc phù hợp, tránh làm gan bị tổn thương nặng hơn.
Hiện nay, Trung tâm Tiêu hóa – BV Đa khoa Hồng Ngọc với chuyên môn và chất lượng dịch vụ vượt trội đang là địa chỉ được đông đảo người bệnh tin cậy trong điều trị các bệnh về gan - mật nhờ vào những ưu điểm:
- Quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, có thế mạnh về chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về gan: TS.BSCKII Đặng Thị Kim Oanh – chuyên gia Gan Mật đầu ngành, hơn 40 năm kinh nghiệm tại BV Bạch Mai; THS.BS Lê Thị Vân Anh – hơn 30 năm kinh nghiệm điều trị viêm gan virus, viêm gan do rượu, xơ gan, u gan…. tại Trung tâm Tiêu hóa – Gan Mật BV Bạch Mai, đào tạo chuyên sâu về điều trị bệnh lý tiêu hóa gan mật, nội soi can thiệp, siêu âm can thiệp…
- Hệ thống máy móc hiện đại, xác định đúng tình trạng bệnh: Máy siêu âm tổng quát đàn hồi mô cao cấp LOGIQ Fortis hiện đại nhất từ GE Healthcare Hoa Kỳ, máy chụp CT Revolution EVO và máy MRI Signa Prime đầu tiên tại Đông Nam Á, hệ thống xét nghiệm Abbott (Hoa Kỳ), dàn máy nội soi NBI Olympus CV190 (Nhật Bản)
- Phác đồ nội khoa điều trị phù hợp, không chỉ định can thiệp khi không cần thiết
- Kinh nghiệm điều trị thành công nhiều ca khó, thực hiện can thiệp hiệu quả cao, ít xâm lấn, giúp người bệnh tránh phải trải qua ca phẫu thuật lớn….
- Thủ tục bảo hiểm nhanh chóng, thuận tiện, giảm thời gian chờ đợi, tối ưu chi phí cho người bệnh
- Đội ngũ nhân viên y tế tận tình, chuyên nghiệp, hỗ trợ từng bước
- Phòng lưu viện riêng tư, thoải mái, vệ sinh khép kín, tiện nghi khách sạn, miễn phí bữa ăn cho bệnh nhân nội trú
Đặt lịch khám & điều trị bệnh lý về Gan với chuyên gia Gan – Mật đầu ngành qua hotline: 0911 908 856 hoặc đăng ký TẠI ĐÂY:
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
