Áp xe gan là tình trạng nhiễm trùng tạo ổ mủ trong nhu mô gan, có thể do vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm. Bệnh tiến triển nhanh, dễ dẫn đến biến chứng nặng (vỡ ổ áp xe, nhiễm trùng ổ bụng, tràn mủ màng phổi, màng tim) nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Áp xe gan là gì? Nguyên nhân áp xe gan
Áp xe gan là tình trạng hình thành một hoặc nhiều ổ mủ trong nhu mô gan do tác nhân nhiễm khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm. Bệnh lý này là một nhiễm trùng nội tạng nghiêm trọng, được chia thành 3 loại sau:
Áp xe gan do amip
Nguyên nhân thường gặp là do ký sinh trùng Entamoeba histolytica xâm nhập vào gan và phá hủy nhu mô gan, tạo thành ổ mủ. Bệnh chủ yếu lây truyền qua đường ăn uống không đảm bảo vệ sinh. Những người từng mắc lỵ amip, đặc biệt là lỵ mạn tính hoặc đã khỏi lỵ nhưng chưa điều trị triệt để, có nguy cơ cao phát triển áp xe gan.
Áp xe gan do vi khuẩn
Áp xe gan do vi khuẩn thường hình thành khi vi khuẩn từ các ổ nhiễm trùng khác trong cơ thể, như viêm ruột thừa hoặc viêm đường mật, lan đến gan qua đường máu hoặc tĩnh mạch cửa. Người bệnh cũng có nguy cơ cao mắc bệnh sau khi thực hiện sinh thiết gan hoặc khi bị tắc nghẽn ống thông đường mật.
Các vi khuẩn gây áp xe gan thường có nguồn gốc từ đường ruột, tiêu biểu như Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Bacteroides, Enterococci, nấm candia spp…
Áp xe gan do sán lá gan lớn
Sán lá gan lớn gây bệnh cho người có 2 loại: Fasciola hepatica và Fasciola gigantica. Người mắc bệnh do ăn sống các loại rau mọc dưới nước (rau ngổ, rau cần, cải xoong…) hoặc uống nước chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sán.
Triệu chứng áp xe gan theo từng giai đoạn
Triệu chứng áp xe gan có thể là sốt cao, rét run, đau hạ sườn phải…. và thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân áp xe gan và giai đoạn tiến triển:
- Sốt cao và rét run: Hầu hết bệnh nhân đều sốt cao 39–40°C, kèm theo rét run. Triệu chứng áp xe gan này thường dai dẳng, khó thuyên giảm khi dùng thuốc hạ sốt thông thường.
- Đau hạ sườn phải: Người bệnh cảm thấy đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng dưới sườn phải. Cơn đau có thể lan lên vai phải hoặc thượng vị, tăng lên khi ho hoặc hít sâu.
- Rối loạn tiêu hóa: Chán ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy nhẹ hoặc sụt cân nhanh là những triệu chứng áp xe gan thường thấy khi gan bị ảnh hưởng nặng.
- Gan to: Khi thăm khám, bác sĩ dễ dàng nhận thấy gan to hơn bình thường, ấn vào có cảm giác đau rõ.
- Biểu hiện toàn thân khác: Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu; đôi khi khó thở, ho khan hoặc ho ra mủ khi áp xe vỡ vào màng phổi.
Ngoài ra, triệu chứng áp xe gan cũng thay đổi theo từng giai đoạn áp xe gan:
- Giai đoạn viêm sớm: Lúc này, các tế bào gan bị viêm và phù nề nhưng ổ mủ chưa hình thành rõ. Người bệnh chỉ cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đôi khi sốt nhẹ nên rất dễ bỏ qua.
- Giai đoạn hình thành mủ: Bạch cầu và vi khuẩn tích tụ trong nhu mô gan tạo thành ổ mủ. Người bệnh xuất hiện sốt cao, rét run, đau hạ sườn phải và có thể sụt cân nhanh.
- Giai đoạn ổ mủ hoàn chỉnh: Ổ áp xe có kích thước rõ rệt, gây gan to và vàng da. Lúc này, triệu chứng toàn thân nặng nề hơn, nguy cơ biến chứng bắt đầu tăng.
- Giai đoạn biến chứng: Ổ áp xe có thể vỡ vào ổ bụng, màng phổi hoặc màng tim, gây viêm phúc mạc, tràn mủ màng phổi hoặc ép tim cấp. Đây là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm, dễ đe dọa tính mạng người bệnh.
Bệnh áp xe gan có nguy hiểm không?
Bệnh áp xe gan sẽ cực kỳ nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Các biến chứng của áp xe gan chủ yếu đến từ việc vỡ ổ áp xe vào các cơ quan nội tạng lân cận, đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Vỡ áp xe vào màng ngoài tim
Biến chứng xảy ra khi ổ áp xe gan ở bên trái bị vỡ sẽ có thể vỡ vào màng tim, gây nên triệu chứng khó thở, vã mồ hôi, da tím tái, tiếng tim đập không nghe rõ. Đây là biến chứng rất nguy hiểm vì nếu không cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong vì bị ép tim cấp.
Nhiễm trùng ổ bụng
Khi bị vỡ ổ áp xe vào ổ bụng sẽ gây nhiễm trùng toàn bộ ổ bụng đi kèm các triệu chứng: đau bụng dữ dội, bụng cứng, sốt cao… Bệnh nhân cần được cấp cứu kịp thời để dẫn lưu ổ bụng hoặc phẫu thuật để tránh nhiễm khuẩn hoặc tử vong.
Vỡ áp xe vào phổi và màng phổi
Áp xe bị vỡ làm cho cơ hoành thủng, mủ tràn vào phổi, màng phổi dẫn đến tình trạng khạc ra mủ.
Vỡ vào ống tiêu hóa
Khi áp xe gan bị vỡ vào các phần của ống tiêu hóa như đại tràng, dạ dày sẽ khiến người bệnh bị nôn ra mủ, đi ngoài ra máu. Ngoài ra, khi áp xe vỡ vào cơ thành bụng sẽ gây áp xe cơ thành bụng hoặc hình thành lỗ rò chảy mủ.
Có thể bạn quan tâm:
- Bệnh xơ gan cổ trướng có chữa được không?
- Bệnh khô gan không chữa sớm, coi chừng biến chứng nguy hiểm
- Men gan thấp có nguy hiểm không?
Chẩn đoán áp xe gan
Để chẩn đoán áp xe gan chính xác, bác sĩ thường kết hợp khám lâm sàng với nhiều xét nghiệm và phương tiện chẩn đoán hình ảnh.
- Khám lâm sàng: Bệnh nhân thường có tam chứng điển hình gồm sốt, đau hạ sườn phải và gan to. Tuy nhiên, không phải lúc nào tam chứng này cũng đầy đủ.
- Xét nghiệm máu: Thường thấy bạch cầu tăng cao, CRP tăng, men gan có thể bất thường. Cấy máu và cấy mủ giúp tìm ra tác nhân gây bệnh và chọn kháng sinh phù hợp. Trường hợp áp xe gan do sán lá gan lớn công thức máu sẽ có bạch cầu và acid tăng.
- Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm gan là phương pháp đầu tay, cho phép phát hiện ổ mủ có kích thước từ vài mm. Chụp CT scan hoặc MRI giúp xác định rõ số lượng, vị trí và kích thước ổ áp xe.
- Xét nghiệm đặc hiệu: Xét nghiệm phân hoặc huyết thanh học để phát hiện amip; trong khi đó, nuôi cấy mủ sẽ xác định vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh.
Cách điều trị áp xe gan
Cách điều trị áp xe gan cần kết hợp giữa thuốc, can thiệp dẫn lưu và phẫu thuật trong những trường hợp đặc biệt.
Điều trị nội khoa
- Đây là cách điều trị áp xe gan áp dụng cho hầu hết bệnh nhân ở giai đoạn sớm hoặc ổ mủ nhỏ. Kháng sinh phổ rộng được sử dụng ngay từ đầu, sau đó chỉnh theo kháng sinh đồ.
- Với áp xe gan do amip, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc diệt amip tại mô (như metronidazole) kết hợp thuốc diệt amip trong lòng ruột để tránh tái phát.
- Điều trị nội khoa giúp kiểm soát nhiễm trùng, ngăn ổ mủ lan rộng và hạn chế biến chứng.
Dẫn lưu mủ qua da
- Khi ổ áp xe lớn hơn 5cm hoặc ổ áp xe ở gần sát bao gan dọa vỡ không đáp ứng với kháng sinh, bác sĩ sẽ tiến hành dẫn lưu mủ qua da dưới hướng dẫn siêu âm hoặc CT.
- Cách điều trị áp xe gan này ít xâm lấn, an toàn và mang lại hiệu quả cao, giúp giảm nhanh triệu chứng và rút ngắn thời gian nằm viện.
- Sau dẫn lưu, bệnh nhân vẫn cần tiếp tục dùng kháng sinh để kiểm soát triệt để nhiễm trùng.
Phẫu thuật
- Cách điều trị áp xe gan này được chỉ định khi ổ áp xe vỡ, có biến chứng lan rộng hoặc vị trí ổ mủ quá phức tạp không thể dẫn lưu.
- Phẫu thuật giúp lấy bỏ ổ mủ, làm sạch khoang ổ bụng hoặc khoang ngực nếu áp xe đã vỡ vào đó.
- Đây là phương pháp xâm lấn, chỉ áp dụng trong trường hợp cần thiết để cứu sống bệnh nhân.
Thời gian điều trị áp xe gan phụ thuộc vào kích thước, tình trạng khối áp xe và thể trạng của từng bệnh nhân. Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng phác đồ kháng sinh phổ rộng phối hợp điều trị nội khoa trong thời gian từ 4-6 tuần. Ngoài ra, tùy vào tính chất khối áp xe gan mà bác sĩ có thể có chỉ định chọc hút, dẫn lưu khối áp xe gan.
Tại BVĐK Hồng Ngọc quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, có thế mạnh về chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về gan, xác định nhanh chóng nguyên nhân áp xe gan và các giai đoạn áp xe gan: TS.BSCKII Đặng Thị Kim Oanh – chuyên gia Gan Mật đầu ngành, hơn 40 năm kinh nghiệm tại BV Bạch Mai; THS.BS Lê Thị Vân Anh – hơn 30 năm kinh nghiệm tại Trung tâm Tiêu hóa – Gan Mật BV Bạch Mai, đào tạo chuyên sâu về điều trị bệnh lý tiêu hóa gan mật, nội soi can thiệp, siêu âm can thiệp…
Liên hệ hotline để đặt lịch khám áp xe gan cùng chuyên gia BVĐK Hồng Ngọc: 0911 908 856
Bệnh áp xe gan có lây không?
Bệnh áp xe gan có lây nhiễm, tuy nhiên bệnh không lây nhiễm qua không khí hay tiếp xúc thông thường giữa người với người.
Áp xe gan do sán lá gan lớn lây qua đường ăn uống các loại rau thủy canh có ấu trùng sán.
Áp xe gan do amip chủ yếu sẽ lan truyền qua đường phân miệng, bắt nguồn từ việc người bệnh ăn uống không hợp vệ sinh, sinh hoạt thiếu sạch sẽ. Do đó người bệnh sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn phải rửa tay sát khuẩn.
Phòng tránh áp xe gan bằng cách nào?
Phòng ngừa áp xe gan chủ yếu dựa vào nâng cao vệ sinh ăn uống và kiểm soát tốt các bệnh lý nền.
- Ăn chín uống sôi: Không ăn đồ tái sống, rửa sạch rau quả, uống nước đun sôi hoặc nước đã qua lọc an toàn.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để hạn chế nguy cơ nhiễm amip.
- Điều trị sớm bệnh lý đường mật – đường ruột: Viêm đường mật, hoặc các bệnh tiêu hóa khác cần được điều trị triệt để để tránh biến chứng thành áp xe gan.
- Quản lý bệnh nền: Người bị tiểu đường, xơ gan hoặc suy giảm miễn dịch cần khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bất thường ở gan.
Các câu hỏi thường gặp về bệnh áp xe gan
Áp xe gan có chữa khỏi được không?
Có - nếu phát hiện sớm và điều trị thích hợp bằng thuốc kháng sinh hoặc thuốc diệt amip + thuốc điều trị sán lá gan lớn + dẫn lưu ổ mủ khi cần, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn.
Áp xe gan có lây không?
Bệnh không lây qua tiếp xúc thông thường hoặc không khí; nhưng áp xe gan do amip có thể lây truyền qua đường phân-miệng nếu vệ sinh kém.
Áp xe gan có thể lan rộng sang các cơ quan khác không?
Có - nếu ổ áp xe bị vỡ hoặc không được điều trị kịp có thể lan sang ổ bụng, phổi, màng phổi hoặc màng tim, gây biến chứng nghiêm trọng.
Thời gian điều trị áp xe gan thường kéo dài bao lâu?
Thông thường khoảng 4-6 tuần đối với điều trị nội khoa kết hợp; nếu có dẫn lưu hoặc phẫu thuật, thời gian nằm viện cũng như theo dõi có thể kéo dài hơn.
Người bị áp xe gan nên ăn uống và sinh hoạt như thế nào để hỗ trợ hồi phục?
Nên ăn nhiều thực phẩm giàu đạm, nhiều chất xơ, hạn chế đồ sống, thực phẩm nhiều dầu mỡ và rượu bia; giữ vệ sinh ăn uống và tuân thủ chỉ định bác sĩ để tránh làm tổn thương gan thêm.
(*) Tùy thuộc vào thể trạng và tình trạng bệnh của từng bệnh nhân
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
Trung tâm Tiêu hóa – Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc
1. Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc Phúc Trường Minh – Số 8 Châu Văn Liêm, Từ Liêm, Hà Nội
2. Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc – 55 Yên Ninh, Ba Đình, Hà Nội
3. Phòng khám Hồng Ngọc Tasco Long Biên – Tầng 3, tòa B, Tasco Megamall, 07- 09 Nguyễn Văn Linh, Việt Hưng , Hà Nội
Hotline: 0911 908 856 – 0932 232 016
Email: trungtamtieuhoa@hongngochospital.vn
Cập nhật nhiều thông tin hữu ích và chương trình Ưu đãi tại:
