Theo số liệu thống kê, có tới 70% dân số nước ta nhiễm vi khuẩn HP. Người nhiễm vi khuẩn HP có khả năng bị mắc bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng, từ đó dẫn tới ung thư dạ dày. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn đọc hiểu về vi khuẩn HP, nguyên nhân lây nhiễm để từ đó có cách phòng tránh và điều trị.
HP là gì?
HP dạ dày là 1 loại vi khuẩn có tên đầy đủ là “Helicobacter pylori”. Nó là một loại vi khuẩn có khả năng tồn tại và gây hại trong dạ dày, nơi có môi trường đậm đặc acid. Vi khuẩn HP tồn tại ở 2 trạng thái: trạng thái không hoạt động và trạng thái hoạt động.
Nếu người nhiễm vi khuẩn HP ở trạng không hoạt động, sức khỏe của người nhiễm vẫn hoàn toàn bình thường. Hầu như vi khuẩn tồn tại ở trạng thái này không gây nguy hại đến sức khỏe người bệnh.
Ngược lại, nếu vi khuẩn HP tồn tại ở trạng thái hoạt động, người nhiễm vi khuẩn có thể mắc các bệnh về đường tiêu hóa như: viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày …
Vi khuẩn Hp là tác nhân chính gây nên các bệnh về dạ dàyCơ chế gây viêm dạ dày của vi khuẩn HP
Vi khuẩn HP dễ dàng di chuyển qua lớp niêm dịch vào lớp dưới niêm mạc dạ dày để tồn tại trong môi trường acid của dịch vị nhờ hoạt động của các tiêu mao và các cấu trúc hình xoắn. Sau khi đi qua lớp nhầy, nó bám dính vào biểu mô và gây bệnh theo cơ chế sau:
Tăng tiết men urease giúp phân hủy urease thành ammoniac và tạo ra môi trường kiềm xung quanh nó giúp nó chống lại được acid dịch vị. Chất này cùng với các độc chất tế bào cytokine phân hủy các thành phần của chất nhầy dạ dày (một trong số các yếu tố bảo vệ niêm mạc dạ dày)
Sinh nội độc tố vi khuẩn gây tổn thương trực tiếp các tế bào biểu mô dạ dày, gây thoái hóa, hoại tử, long tróc tế bào, tạo điều kiện cho acid - pepsin thấm vào tiêu hủy gây chợt loét.
Làm tăng tiết acid HCl và pepsin, 2 yếu tố tấn công chính gây viêm loét dạ dày.
Tăng giải phóng ra các yếu tố trung gian gây viêm (interleukin - IL…, gốc tự do), làm sưng, phù nề niêm mạc, tạo điều kiện cho HCl và pepsin ăn mòn, gây ra trợt, loét trên niêm mạc dạ dày.
Triệu chứng viêm dạ dày HP
Theo số liệu thống kê, có khoảng 60% dân số thế giới nhiễm vi khuẩn HP. Tuy nhiên, không phải người nào nhiễm loại vi khuẩn này đều mắc những bệnh về đường tiêu hóa. Và không phải người nào nhiễm vi khuẩn HP cũng đều có các biểu hiện, triệu chứng lâm sàng.
Tùy theo trạng thái hoạt động, mức độ vi khuẩn gây hại cho sức khỏe của người bệnh đến đâu, người nhiễm vi khuẩn HP có những triệu chứng như sau:
Đau từng cơn hoặc đau âm ỉ vùng bụng.
Đau thượng vị.
Ợ hơi.
Đầy hơi, chướng bụng.
Buồn nôn và nôn.
Sốt.
Chán ăn, ăn không ngon miệng.
Giảm cân bất thường.
Cảm giác khó nuốt khi ăn uống.
Nôn ra máu.
Đi đại tiện có lẫn máu.
Chóng mặt, ngất xỉu.
Mặt tái nhợt.
Đau bụng dữ dội.
Ngoài những triệu chứng nêu trên, tùy vào thể trạng sức khỏe của từng người và mức độ mạnh yếu của vi khuẩn trong cơ thể người bệnh mà có thêm những triệu chứng khác ngoài những triệu chứng như trên.
Người bị dạ dày Hp thường xuyên cảm thấy đau rát vùng thượng vịVi khuẩn HP lây qua đường nào?
Vi khuẩn Hp có thể lây nhiễm vào cơ thể người bằng nhiều con đường khác nhau.
Đường miệng - miệng
Đây là con đường lây lan chủ yếu của vi khuẩn HP. Người lành tiếp xúc nước bọt hoặc dịch tiết đường tiêu hóa với người nhiễm bệnh và trở thành người mắc bệnh.
Nếu trong gia đình có người mắc vi khuẩn HP thì có khả năng cao những thành viên khác trong gia đình cũng bị nhiễm bệnh thông qua các sinh hoạt hàng ngày: dùng chung bát, đũa, dùng chung bàn chải đánh răng, dùng chung bát nước chấm gia vị, hôn nhau, mẹ mớm cơm cho con …
Đường phân - miệng
Vi khuẩn sẽ được đào thải ra ngoài qua phân và là nguồn lây lan bệnh viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP nếu người nhiễm không có ý thức rửa tay bằng xà phòng sạch sẽ sau khi đi vệ sinh.
Bên cạnh đó, người lành cũng có thể nhiễm bệnh qua các loài vật trung gian như: muỗi, gián, chuột … hoặc lây bệnh nếu ăn thực phẩm sống chưa qua chế biến như rau sống, gỏi sống.
Đường khác
Nếu bệnh nhân đến thăm khám tại các bệnh viện hoặc cơ sở y tế nơi các thiết bị y tế không được tiệt trùng, khử khuẩn sạch sẽ, bệnh nhân rất có thể bị lây nhiễm vi khuẩn HP thông qua việc nội soi dạ dày, nội soi tai, mũi, họng, khám nha khoa …
Đối tượng bị viêm dạ dày HP
Mọi người ở mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp xã hội trên khắp thế giới đều có thể là dối tượng bị viêm dạ dày HP vì vi khuẩn HP rất dễ lây lan qua đường miệng - miệng, hoặc vệ sinh không sạch sẽ …
Sau đây là một số đối tượng dễ bị nhiễm vi khuẩn HP:
Sinh sống ở những nơi bị ô nhiễm, ở những vùng kém phát triển, điều kiện sinh hoạt còn hạn chế
Ở những nơi này, nguồn nước sinh hoạt không được đảm bảo. Thậm chí nước sinh hoạt còn được lấy từ nguồn nước bẩn, tù đọng. Đây là môi trường sống lý tưởng của các vi khuẩn gây hại cho sức khỏe, trong đó có vi khuẩn HP.
Bên cạnh đó, những vùng kém phát triển, trình độ dân trí còn thấp, ý thức bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng chưa cao. Người dân sống ở những khu vực này cũng rất dễ là đối tượng bị nhiễm vi khuẩn HP.
Sống ở những nơi đông người
Nơi đông người tiềm ẩn nguy cơ lây lan bệnh rộng vì mọi người không biết ai là người mắc bệnh để phòng tránh. Do vậy, mỗi người cần nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe của bản thân bằng những việc đơn giản như không dùng chung bát đũa, giữ gìn vệ sinh thân thể sạch sẽ, thường xuyên, không ăn thực phẩm sống chưa qua chế biến v.v…
Sinh sống cùng với người bị nhiễm vi khuẩn HP
Do vi khuẩn HP có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác thông qua nước bọt, dịch tiết đường tiêu hóa hoặc từ thói quen vệ sinh không sạch sẽ sau khi đi đại tiện nên những người sống cùng với người bị nhiễm vi khuẩn HP rất dễ bị lây nhiễm.
Biến chứng của viêm dạ dày HP
Bệnh dạ dày Hp có thể biến chứng thành xuất huyết dạ dày, thậm chí ung thư dạ dàyNếu người mắc viêm dạ dày HP không điều trị sớm và dứt điểm thì rất dễ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như sau:
Xuất huyết dạ dày.
Tắc nghẽn dạ dày.
Thủng dạ dày.
Viêm phúc mạc.
Ung thư dạ dày.
Trong đó, ung thư dạ dày là biến chứng nguy hiểm nhất của viêm dạ dày HP. Đây là một loại ung thư phổ biến trên thế giới, là ung thư ác tính, tiến triển nhanh, khó khăn trong việc chẩn đoán sớm, tiên lượng nặng và chưa có phương pháp đặc trị.
Kết quả xét nghiệm vi khuẩn HP dương tính có ý nghĩa gì?
Người bệnh không nên quá lo lắng nếu kết quả xét nghiệm HP là dương tính. Vì như đã nói, có rất nhiều bệnh nhân nhiễm vi khuẩn HP nhưng không bị viêm loét dạ dày, không có những triệu chứng lâm sàng như: sốt, nôn, đi ngoài, phân có lẫn máu, …thì vẫn sinh hoạt, học tập, lao động bình thường.
Tuy nhiên, ở một số trường hợp bị dương tính với vi khuẩn HP có yếu tố nguy cơ (VD: trong gia đình có người thân bị nhiễm HP) hoặc có kèm theo một số bệnh lý như sau thì cần được điều trị diệt vi khuẩn HP ngay:
Những bệnh nhân đã có tiền sử bệnh dạ dày như: viêm loét dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày …
Những người mà có người thân trực hệ đã mắc bệnh ung thư dạ dày.
Những người bị thiếu máu mà đã loại trừ những nguyên nhân khác.
Những người bị xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn.
Các bệnh nhân thường xuyên phải sử dụng các loại thuốc giảm đau, kháng viêm.
Người sống trong khu vực có tỷ lệ mắc bệnh ung thư dạ dày cao.
Phác đồ điều trị HP được sử dụng kết hợp các loại kháng sinh và kèm 1 loại thuốc giảm tiết acid dịch vị. Việc dùng các loại thuốc này có thể gây một số tác dụng phụ như phân đen, tiêu chảy, rối loạn vị giác (vị kim loại), lưỡi đen và phản ứng cai rượu (hiệu ứng antabuse).
Chẩn đoán và điều trị viêm dạ dày HP
Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm dạ dày do vi khuẩn HP
Hiện nay, có 2 phương pháp chẩn đoán bệnh viêm dạ dày do vi khuẩn HP
Phương pháp xâm lấn
Phương pháp này được tiến hành bằng việc nội soi dạ dày tá tràng. Sau khi có kết quả nội soi, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng chung bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng đồng thời lấy một mẫu mô sinh thiết để tiến hành test urease nhanh, làm sinh thiết mô bệnh học hay nuôi cấy vi khuẩn.
Test Hp hơi thở giúp chẩn đoán bệnh chính xácPhương pháp không xâm lấn
Với phương pháp này, bệnh nhân không cần phải nội soi dạ dày tá tràng mà vẫn có thể biết mình có bị nhiễm vi khuẩn HP hay không. Có 3 cách để thực hiện phương pháp này:
Test hơi thở: Bệnh nhân sẽ thổi vào một thiết bị, thiết bị này có thể có hình dạng giống quả bóng hoặc chiếc thẻ ATM. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra và đánh giá hơi thở của bệnh nhân trên thiết bị phân tích.
Dựa vào các chỉ số trên thiết bị phân tích, bác sĩ sẽ kết luận được bệnh nhân có dương tính với vi khuẩn HP hay không. Đây là phương pháp xét nghiệm đang được sử dụng phổ biến hiện nay vì thời gian test khá nhanh, bác sĩ không cần can thiệp trong quá trình test, rất thích hợp khi xét nghiệm cho trẻ em.
Xét nghiệm phân tìm vi khuẩn HP: Vi khuẩn HP sẽ đào thải ra ngoài qua phân của người bệnh. Kỹ thuật viên xét nghiệm sẽ lấy mẫu phân để xét nghiệm bằng phản ứng miễn dịch huỳnh quang.
Tuy là một phương pháp dễ thực hiện với bệnh nhân, cho kết quả chính xác, chi phí hợp lý nhưng kết quả xét nghiệm không có nhanh. Bên cạnh đó, việc lấy mẫu phân để xét nghiệm cũng có những vấn đề về vệ sinh cho cả bệnh nhân và kỹ thuật viên xét nghiệm.
Xét nghiệm máu tìm vi khuẩn HP: Nếu bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn HP, cơ thể của người bệnh sẽ sản sinh ra một loại kháng thể kháng vi khuẩn HP. Loại kháng thể này sẽ được tìm thấy khi làm xét nghiệm máu.
Xét nghiệm máu tìm vi khuẩn HP là phương pháp phổ biến, hầu như các bệnh viện và cơ sở y tế trên cả nước đều có phương pháp xét nghiệm này.
Tuy nhiên, nó lại là phương pháp xét nghiệm ít được sử dụng. Chỉ khi nào không còn phương pháp xét nghiệm nào khác, bác sĩ mới chỉ định làm phương pháp xét nghiệm này do khả năng cho kết quả dương tính giả khá cao.
Phương pháp điều trị
Điều trị viêm dạ dày do vi khuẩn HP cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ đưa ra mới cho kết quả khả quan. Nếu sử dụng sai phác đồ, dùng thuốc không đúng liều lượng, thời gian có thể gây nên tình trạng kháng thuốc. Bệnh nhân sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc chữa trị dứt điểm căn bệnh này.
Phác đồ điều trị sau đây có mục tiêu là diệt ít nhất từ 80 - 90 % vi khuẩn HP:
PPI là thuốc ức chế bơm proton, có tác dụng giảm tiết acid dịch vị.
Phác đồ 3 thuốc chuẩn ban đầu: PPI và 2 loại kháng sinh. Thời gian sử dụng từ 10-14 ngày.
PPI: ức chế bơm Proton giảm acid dịch vị, thường dùng là omeprazol 01 viên 2 lần trên ngày.
Amoxicillin 1g/lần ngày 2 lần
Clarithromycin 500mg/lần ngày 2 lần
Hoặc
PPI: 2 lần trên ngày.
Amoxicillin 1g/lần ngày 2 lần
Metronidazole 500mg/ lần ngày 2 lần.
Bị dạ dày Hp có thể điều trị bằng thuốc Tây y theo đơn của bác sĩPhác đồ 4 thuốc áp dụng khi phác đồ 3 thuốc chuẩn thất bại hay trước đó đã dùng kháng sinh nhóm macrolid (clarithromycin). Thời gian sử dụng thuốc là từ 10-14 ngày.
PPI ngày 2 lần
Tinidazole hay Metronidazole 500mg/ lần ngày 2 lần
Bismuth 120mg/4 viên/ ngày chia 2 lần
Hoặc
PPI: 2 lần trên ngày.
Amoxicillin 1g/lần ngày 2 lần
Clarithromycin 500mg/lần ngày 2 lần
Metronidazole 500mg/ lần ngày 2 lần
Phác đồ điều trị HP nối tiếp
5 ngày đầu : PPI+Amoxicillin
5 ngày tiếp theo: PPI+Clarithromycin+Tinidazole
Phác đồ cứu vãn: Khi điều trị thất thất bại với các phác đồ trên
PPI-levofloxacin-amoxicillin
PPI-rifabutin-levofloxacin
PPI-rifabutin-amoxicillin
PPI-bismuth-tetracycline-amoxicillin
PPI-furazolidone-amoxicillin
PPI-bismuth-doxycycline-amoxicillin
PPI-amoxicillin (liều cao 1gx 3 lần/ngày)
PPI-bismuth-tetracycline-furazolidone
Biện pháp phòng ngừa viêm dạ dày HP
Dựa vào nguyên nhân gây bệnh của vi khuẩn HP, chúng ta có thể chủ động phòng tránh bằng cách:
Nếu trong gia đình có người thân mắc viêm dạ dày HP, tuyệt đối nên tránh sự lây nhiễm của vi khuẩn thông qua nước bọt và dịch tiết đường tiêu hóa, rửa tay bằng xà phòng sạch sẽ sau khi đi vệ sinh.
Không ăn những thức ăn ngoài đường phố, vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ chế biến thức ăn, không ăn những thực phẩm chưa qua chế biến như rau sống, gỏi …
Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ 1 năm/lần với người khỏe mạnh và 6 tháng/lần với người mang mầm bệnh. Lựa chọn các bệnh viện, cơ sở khám sức khỏe uy tín để thăm khám.
Nếu đã nhiễm vi khuẩn HP, người bệnh cần được tầm soát sớm để tránh những biến chứng nặng hơn và nếu cần thiết, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị, tránh lây lan cho những người thân trong gia đình cũng như cộng đồng.
Trung tâm tiêu hóa Bệnh viện Hồng Ngọc là một trong những bệnh viện uy tín về khám và điều trị các bệnh về đường tiêu hóa.
Tại đây có các bác sĩ dày dặn kinh nghiệm và chuyên môn cao, đã được tu nghiệp tại Nhật Bản, trang thiết bị hiện đại hàng đầu hiện nay, cơ sở vật chất khang trang, được khử khuẩn liên tục, đạt tiêu chuẩn bệnh viện 5 sao. Hi vọng, Bệnh viện Hồng Ngọc sẽ đáp ứng được những yêu cầu của quý khách khi đến thăm khám và điều trị tại đây.
Đăng ký khám các bệnh lý về Tiêu hóa tại đây:
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
- Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc Phúc Trường Minh – Số 8 Châu Văn Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Nội
- Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc – 55 Yên Ninh, Ba Đình, Hà Nội
- Phòng khám Hồng Ngọc Savico Long Biên – Tầng 3, tòa B, Savico Megamall, 07- 09 Nguyễn Văn Linh, Long Biên, Hà Nội
