Chi tiết bài tư vấn

Bên cạnh việc can thiệp điều trị bởi các bác sĩ Nhi khoa, những gia đình có trẻ bị tự kỷ cũng cần biết cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà để rút ngắn quá trình trị liệu hiệu quả hơn, giúp trẻ nhanh chóng hòa nhập với xã hội và có nhiều cơ hội phát triển. 

Cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà

Khi trẻ mắc bệnh tự kỷ, thái độ của cha mẹ?

• Cha mẹ cần chủ động tìm hiểu về tự kỷ

Những phụ huynh có con bị tự kỷ nên tìm hiểu về các phương pháp điều trị, đặt nhiều câu hỏi và chủ động tham gia vào tất cả các quyết định điều trị trẻ tự kỷ để có thêm nhiều kiến thức, giúp việc đưa ra quyết định thêm dễ dàng và đúng đắn hơn. 

• Cha mẹ hãy trở thành chuyên gia hiểu về con mình

Cha mẹ hãy tìm hiểu nguyên nhân nào khiến con có hành vi khó kiểm soát hay đáp ứng tích cực, điều gì làm con bị căng thẳng, bình tĩnh, không thoải mái hay thích thú. 

Cha mẹ sẽ giải quyết vấn đề tốt hơn, phòng ngừa và thay đổi các tình huống rắc rối nếu thực sự hiểu con đang bị ảnh hưởng bởi điều gì. 

• Hãy chấp nhận con, ngừng so sánh con với người khác

Cha mẹ hãy học cách chấp nhận trẻ, đừng chỉ tập trung vào sự khác biệt giữa con bạn và những đứa trẻ khác hay những kỹ năng trẻ còn thiếu hụt. 

Các bậc phụ huynh hãy vui vẻ với sự đặc biệt cá nhân của trẻ, cùng trẻ ăn mừng những thành công đạt được dù nhỏ bé hay lớn lao, đừng bao giờ so sánh trẻ với người khác. Chỉ cần cha mẹ yêu thương trẻ vô điều kiện và chấp nhận trẻ là đã giúp trẻ nhiều hơn tất cả những thứ khác. 

• Cha mẹ hãy kiên trì, đừng bỏ cuộc trên hành trình cùng con yêu 

Hiện nay, sự tiến triển của tình trạng rối loạn phổ tự kỷ vẫn chưa được tiên lượng cụ thể. Nên những gia đình có trẻ bị tự kỷ đừng vội vàng kết luận cuộc sống của trẻ sẽ như thế nào. Trẻ tự kỷ vẫn có cả một cuộc đời để lớn lên và phát triển giống như những đứa trẻ bình thường khác. 

Phương pháp luyện tập tại nhà cho trẻ tự kỷ

• Hỗ trợ trẻ tăng tương tác với thế giới bên ngoài

Xu hướng học hỏi và thích nghi với môi trường xung quanh rất cần thiết với trẻ em, đối với trẻ tự kỷ, điều này lại càng quan trọng hơn. 

Điều đầu tiên mà những gia đình có trẻ tự kỷ cần thực hiện là không để trẻ cảm thấy bản thân khác biệt so với những trẻ em bình thường khác, không thể làm được những việc mà trẻ bình thường có thể làm được. 

Cha mẹ hãy xem trẻ như những đứa trẻ khác, cho trẻ được hòa nhập với thế giới bên ngoài, được đi chơi công viên, khu vui chơi để tăng tương tác của trẻ với xã hội. Việc làm này sẽ giúp ích khi dạy trẻ tự kỷ tập nói, trẻ sẽ cảm thấy có động lực để nói chuyện hơn khi thấy nhiều người nói chuyện xung quanh. 

• Chú ý đến những sở thích và những điều trẻ quan tâm

Trẻ sẽ chú ý và lắng nghe hơn khi cha mẹ làm hoặc nói về những vấn đề trẻ thích. Cha mẹ hãy bắt đầu từ việc mua những món đồ chơi trẻ thích và mỗi ngày đều khuyến khích trẻ chơi cùng những món đồ chơi ấy, tới khi trẻ đã quen với việc chơi với món đồ đó thì cha mẹ hãy cất đồ chơi ở nói trẻ không lấy được. 

Ban đầu, hãy đưa cho trẻ đồ chơi nếu trẻ đòi bằng hành động. Nhưng sau đó, cha mẹ hãy giả vờ không hiểu những hành động của trẻ, để thúc đẩy trẻ phải nói chuyện để lấy được món đồ chơi mà trẻ muốn. 

• Hãy sử dụng ngôn ngữ đơn giản khi giao tiếp với trẻ

Cha dùng từ ngữ càng đơn giản khi dạy trẻ tự kỷ tập nói sẽ giúp trẻ dễ dàng nắm bắt được hơn. Khả năng tiếp thu ngôn ngữ của trẻ tự kỷ khá hạn chế, cha mẹ chỉ nên sử dụng những từ ngữ đơn giản và ngắn gọn, tránh sử dụng những từ ngữ quá phức tạp sẽ khiến trẻ bối rối và cảm thấy khó khăn khi không hiểu được.

Việc sử dụng ngôn ngữ đơn giản khi dạy trẻ tự kỷ tập nói sẽ cho phép trẻ làm quen được với những từ ngữ mới và vận dụng dễ dàng trong quá trình giao tiếp. 

• Cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà hiệu quả: sử dụng giao tiếp phi ngôn ngữ

Giao tiếp bằng lời nói có nền tảng từ hình thức giao tiếp phi ngôn ngữ. Vậy nên khi điều trị cho trẻ tự kỷ tại nhà, cha mẹ hãy bắt chước tất cả các hành động và cử chỉ của trẻ để giúp trẻ học hỏi từ thế giới bên ngoài tốt hơn và nhanh hơn. 

Trẻ càng dễ hiểu và thích nghi tốt hơn với các kỹ năng giao tiếp trong tương lai khi cha mẹ sử dụng các cử chỉ và giao tiếp phi ngôn ngữ gần gũi. 

• Dạy cho trẻ về những sự vật và cảm giác

Cha mẹ hãy liên kết những sự vật và cảm xúc của con người lại với nhau rồi dạy cho trẻ tự kỷ một cách chậm rãi, đừng nóng vội.

Chẳng hạn khi trẻ đến mở tủ lạnh, hãy nói với trẻ rằng việc làm này của trẻ được thực hiện khi trẻ đói hoặc khát nước. 

Việc dạy trẻ về sự vật và cảm xúc sẽ giúp trẻ biết thêm về những sự vật xung quanh và gắn liền chúng với những cảm xúc khác nhau. 

• Sử dụng các thiết bị công nghệ để hỗ trợ điều trị trẻ tự kỷ tại nhà 

Điều trị cho trẻ tự kỷ tại nhà sẽ dễ dàng hơn khi áp dụng công nghệ mới và các phương pháp hỗ trợ trực quan, trẻ sẽ cảm thấy vui vẻ hơn khi tìm hiểu về chúng. Đặc biệt là khi dạy trẻ tự kỷ tập nói. Hiện nay đã có một số ứng dụng và trò chơi thiết kế riêng giúp trẻ tự kỷ học tập thú vị và dễ dàng hơn. 

• Chủ động tham gia các câu lạc bộ dành cho bố mẹ của trẻ tự kỷ

Tham gia câu lạc bộ dành cho bố mẹ có con tự kỷ là sẽ giúp bạn gặp gỡ các phụ huynh có chung hoàn cảnh và trao đổi với nhau về cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà. 

Nhiều câu lạc bộ còn tổ chức các buổi tập huấn định kỳ về kiến thức và kỹ năng dạy trẻ tự kỷ tại nhà, cha mẹ cũng có thể đưa con tới những câu lạc bộ này để trẻ tự kỷ có cơ hội vui chơi, giao tiếp với các bạn khác giống như mình, hòa nhập dễ dàng hơn. 

• Giao tiếp bằng ánh mắt với trẻ

Trẻ tự kỷ có xu hướng không bao giờ nhìn thẳng vào mắt người khác khi giao tiếp vì trẻ tự kỷ cảm thấy sợ sệt điều gì đó và sẽ khiến người đối diện cảm thấy tức giận vì điều này. 

Cha mẹ có thể bắt đầu với việc dán một miếng dán ngộ nghĩnh lên trán của mình để thu hút sự chú ý của trẻ giúp trẻ học cách nhìn vào mắt người khác (giao tiếp bằng mắt) để trẻ quen với việc này và nhắc nhở trẻ luôn nhìn vào mặt của người đang nói chuyện với mình. 

• Hãy để trẻ có không gian riêng 

Tạo điều kiện cho trẻ tự học là cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà không thể thiếu. Khi cha mẹ cho trẻ tự kỷ tự học sẽ giúp trẻ phân tích và hiểu rõ tình huống hơn. 

Việc để trẻ tự kỷ tự học sẽ tốn khá nhiều thời gian nhưng lại mang đến hiệu quả lâu dài và bền vững hơn. Cha mẹ cần kiên nhẫn, không thúc ép trẻ học, hãy để trẻ tự tiếp thu theo tốc độ riêng của bản thân. 

Cần áp dụng điều này kể cả khi trẻ tự kỷ tập nói. Cha mẹ khi đặt câu hỏi cho trẻ hoặc khi thấy trẻ muốn một cái gì đó, hãy dừng lại một lúc để cho trẻ thời gian trả lời hoặc nói lên những mong muốn của mình. Sau đó, cha mẹ nên nhanh chóng trả lời và đáp ứng nhu cầu của trẻ (nhu cầu chính đáng) để trẻ cảm nhận được sức mạnh của lời nói và giao tiếp, từ đó khuyến khích trẻ nói nhiều hơn. 

• Hãy tin tưởng trẻ

Sự ủng hộ và tin tưởng của cha mẹ là điều quan trọng nhất mà trẻ tự kỷ cần. Hãy để trẻ biết rằng cha mẹ sẽ luôn luôn ở bên cạnh trẻ, luôn động viên trẻ khi trẻ làm đúng, không gây áp lực quá nặng nề cho trẻ sẽ khiến trẻ cảm thấy căng thẳng và mất hứng thú trong việc học. 

Để giúp ích cho quá trình phát triển và học hỏi của trẻ tự kỷ, đừng để bất kỳ áp lực nào ảnh hưởng tới trẻ tự kỷ, hãy cho trẻ một bầu không khí vui vẻ và lạc quan. 

Đồ chơi dành cho trẻ tự kỷ khi điều trị tại nhà 

Trò chơi khám phá

Trẻ sẽ dễ dàng phân biệt được đồ vật và điều lý thú xung quanh cuộc sống bằng các trò chơi khám phá. Ví dụ như cho trẻ khám phá các đồ vật từ trong sách và chỉ hình ảnh đời thực để kích thích sự tò mò dẫn đến hành vi hỏi dần dần để cải thiện khả năng giao tiếp và phát triển trí não. 

Trò chơi nhân quả

Các trò chơi nguyên nhân – kết quả sẽ giúp trẻ nhận thức được các vấn đề trong cuộc sống, kiểm soát hành vi của mình. Ví dụ để được nhận quả thì trẻ cần trả lời được các câu hỏi. 

Trò chơi chức năng

Cha mẹ hãy cho trẻ tự kỷ được chơi theo sở thích của bản thân và cùng làm theo những hành động của trẻ. Ví dụ vẽ hình ảnh dễ dàng như ông mặt trời, cái cây, ngôi nhà… để trẻ bắt chước vẽ theo. Trò chơi này được nhiều chuyên gia khuyên áp dụng để tăng tương tác cho trẻ tự kỷ luyện tập khả năng tập trung hiệu quả. 

Trò chơi xây dựng

Trò chơi xây dựng sẽ giúp trẻ tự kỷ hoàn thiện các kỹ năng nhanh chóng, cha mẹ có thể cùng con chơi lắp ghép logo, vẽ tranh, hoàn thành câu đố…  

Trò chơi vận động

Trẻ tự kỷ cũng cần được chạy nhảy xung quanh, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc tham gia các trò chơi vận động như trò thi nhảy xa, thi chạy nhận phần thưởng hoặc mèo đuổi chuột… 

Trò chơi vận động sẽ giúp trẻ tự kỷ yêu vận động hơn, nâng cao thể lực, cải thiện tình trạng bệnh, tăng cường trải nghiệm hoạt động. 

Trò chơi giả vờ

Trò chơi giả vờ để trẻ nhập vai những nhân vật như bác sĩ, cảnh sát, công chúa… để diễn tăng sự thích thú khi giao tiếp. 

Trò chơi cảm giác

Trí tưởng tượng và nhận định của trẻ sẽ được kích thích phát triển thông qua trò chơi cảm giác. Cha mẹ có thể đưa cho trẻ các đồ vật cứng mềm hoặc tạo ra âm thanh… để trẻ hứng thú và cảm thấy chúng cuốn hút. 

Trò chơi có người

Trẻ tự kỷ sẽ tương tác với xã hội và hòa nhập với bạn bè tốt hơn thông qua trò chơi có người như trốn tìm, đuổi bắt, cưỡi ngựa, ú òa… 

Trò chơi xã hội

Trẻ tự kỷ sẽ hòa nhập và tương tác tốt với mọi người thông qua các trò chơi xã hội như đồ hàng, nấu ăn, bán hàng, khám bệnh… để khi gặp các tình huống tương tự ngoài đời thật sẽ không còn lạ lẫm và thích nghi tốt hơn.

Trò chơi phát triển giao tiếp

Trò chơi phát triển giao tiếp sẽ rất có ích cho trẻ tự kỷ chậm nói, nói nhanh, líu lưỡi và không rõ từ. Cha mẹ có thể hát cùng trẻ, vừa hát vừa vỗ tay hoặc ngồi nói chuyện cùng trẻ. 

Nếu cha mẹ biết cách chăm và tập luyện cho trẻ thì có thể khắc phục được chứng tự kỷ hoàn toàn. Các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế uy tín hoặc tham khảo y kiến bác sĩ Nhi có chuyên môn để biết cách điều trị trẻ tự kỷ tại nhà tốt nhất. 

Với mong muốn đồng hành cùng các gia đình có trẻ mắc tự kỷ, Bệnh viện Hồng Ngọc đã triển khai dịch vụ thăm khám và điều trị cho trẻ tự kỷ và nhận được nhiều tin tưởng của các bậc phụ huynh.

Trực tiếp thăm khám và điều trị tự kỷ cho trẻ tại Hồng Ngọc là BSCKII Phạm Đức Thịnh với hơn 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa; hơn 10 năm công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý trẻ em (còn gọi là Trung tâm Nguyễn Khắc Viện).

Sau khi trở thành Giám đốc đầu tiên của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, bác sĩ Thịnh vẫn trực tiếp tham gia chẩn đoán, tư vấn và trị liệu cho trẻ em có vấn đề tâm lý như tự kỷ, tăng động giảm chú ý, rối loạn hành vi…

Với trình độ chuyên môn cao về Nhi khoa và Tâm lý trẻ em cùng sự tận tâm với bệnh nhi BS Thịnh đã đồng hành cùng rất nhiều gia đình có trẻ tự kỷ trị liệu thành công.