Massage bầu ngực thường xuyên giúp mẹ giảm bớt cảm giác khó chịu do căng tức sữa, và một trong những biện pháp được nhiều mẹ lựa chọn là vắt sữa bằng tay. Vậy vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không? Hãy cùng BV Hồng Ngọc tìm hiểu nhé.
Vắt sữa bằng tay có làm mất sữa không?
Vắt sữa bằng tay không làm sản phụ bị mất sữa, ngược lại còn làm cho mẹ cảm thấy thoải mái hơn và việc tiết sữa diễn ra trơn tru hơn.
Vắt sữa bằng tay giống như một liệu pháp massage bầu ngực giúp kích thích cơ thể sản xuất hormone prolactin - hormone có vai trò kích sữa, làm
bầu ngực của mẹ sẽ cảm thấy mềm mại, thoải mái và tiết sữa nhanh hơn.
Vắt sữa bằng tay không chỉ giúp kích thích quá trình tạo sữa mà còn có thể giúp mẹ nhanh chóng loại bỏ sữa mà con bú không hết hoặc để mẹ dự trữ sữa cho lần bú tiếp theo. Nếu việc cho con bú và vắt sữa không được diễn ra thường xuyên, vú của mẹ có thể cảm thấy đầy nhưng sản xuất sữa chậm hơn dẫn đến bé không bú đủ sữa mẹ, con không tăng cân.
Theo các chuyên gia, trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, sản phụ nên thực hiện vắt sữa bằng tay liên tục 2 - 3 lần/ ngày, kết hợp cùng việc cho bé bú đủ cữ, mỗi lần bú cách nhau 2 - 3 tiếng.
Cơ chế tiết sữa sau sinh mẹ cần biết
Vắt sữa giúp kích thích tiết nhiều sữa hơnTiết sữa là quá trình sữa được tổng hợp và tiết ra từ tuyến vú của phụ nữ sau sinh để đáp ứng với việc trẻ sơ sinh mút đầu vú. Cơ chế tiết sữa sau sinh là quá trình phức tạp và quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh.
Sữa mẹ cung cấp dinh dưỡng lý tưởng và khả năng miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh, khuyến khích các cơn co thắt tử cung nhẹ để đưa tử cung trở lại kích thước trước khi mang thai (tức là quá trình tiến hóa), đồng thời gây ra sự gia tăng trao đổi chất đáng kể ở người mẹ, tiêu thụ chất béo dự trữ trong thời kỳ mang thai.
Cấu tạo vú của mẹ
Sữa mẹ cung cấp dinh dưỡng thiết yếu cho béVú của phụ nữ không mang thai và không cho con bú được cấu tạo chủ yếu bởi mô mỡ và mô liên kết. Đến giai đoạn mang thai, tuyến vú sẽ xuất hiện. Đây là tuyến mồ hôi đã được sửa đổi và chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong thể tích vú
Tuyến vú được cấu tạo bởi các ống tuyến lệ có vai trò vận chuyển sữa, chúng mở rộng và phân nhánh rộng rãi trong thời kỳ mang thai để đáp ứng với các hormone tăng trưởng, estrogen, cortisol và prolactin. Hơn nữa, để đáp ứng với progesterone, các cụm phế nang vú sẽ nảy chồi từ các ống dẫn và mở rộng ra ngoài về phía thành ngực.
Các phế nang vú là những cấu trúc giống như quả bóng được lót bằng các tế bào hình khối tiết sữa, hay còn gọi là tế bào lactocyte, được bao quanh bởi một mạng lưới các tế bào biểu mô co bóp.
Sữa được tiết ra từ các tế bào lactocytes, lấp đầy các phế nang và được ép vào các ống dẫn. Các cụm phế nang thoát ra ống dẫn chung được gọi là tiểu thùy; nếu một người mẹ đang cho con bú thì có 12 - 20 tiểu thùy được tổ chức hướng tâm xung quanh núm vú. Sữa chảy từ các ống dẫn sữa vào các xoang có lỗ thông với 4 đến 18 lỗ ở núm vú, được gọi là lỗ chân lông ở núm vú. Các nốt phồng nhỏ của quầng vú (vùng da sẫm màu xung quanh núm vú) được gọi là tuyến Montgomery. Chúng tiết ra dầu để làm sạch lỗ mở núm vú và ngăn ngừa tình trạng nứt, nẻ núm vú khi cho con bú.
Quá trình cho con bú và cơ chế tiết sữa
Hormone tuyến yên prolactin là công cụ thiết lập và duy trì nguồn cung cấp sữa mẹ. Gần tuần thứ 5 của thai kỳ, mức prolactin tuần hoàn bắt đầu tăng lên, cuối cùng tăng lên xấp xỉ 10 - 20 lần nồng độ trước khi mang thai.
Trong thời kỳ mang thai, prolactin và các hormone khác liên tục tăng để bắt đầu sản xuất sữa. Tuy nhiên, estrogen, progesterone và các hormone nhau thai khác ức chế sự tổng hợp sữa qua trung gian prolactin trong thai kỳ. Phải đến khi nhau thai được tống ra ngoài thì sự ức chế này mới được loại bỏ và quá trình sản xuất sữa bắt đầu.
Sau khi sinh con, mức prolactin ban đầu giảm mạnh, nhưng nó được phục hồi nhanh chóng trong mỗi lần cho con bú để kích thích sản xuất sữa cho lần bú tiếp theo. Với mỗi lần tăng đột biến prolactin, estrogen và progesterone cũng tăng nhẹ.
Khi trẻ bú, các sợi thần kinh cảm giác trong quầng vú sẽ kích hoạt phản xạ nội tiết thần kinh dẫn đến tiết sữa từ các tế bào sữa vào phế nang. Thùy sau tuyến yên tiết ra oxytocin, chất này kích thích tế bào biểu mô ép sữa từ phế nang để sữa có thể chảy vào các ống dẫn sữa, tập trung trong các xoang tuyến lệ và thải ra ngoài qua các lỗ chân lông ở núm vú. Chỉ mất chưa đầy 1 phút kể từ khi trẻ bắt đầu bú (giai đoạn tiềm ẩn) cho đến khi sữa được tiết ra (giai đoạn bú).
Tóm tắt vòng lặp phản xạ tiết sữaHình này cho thấy quá trình phản xạ thả lỏng, quá trình não nhận các xung động cảm giác để giải phóng các hormone cần thiết cho việc sản xuất và tiết sữa cho trẻ sơ sinh đang bú.
Quá trình tổng hợp sữa qua trung gian prolactin thay đổi theo thời gian. Loại bỏ sữa thường xuyên bằng cách cho con bú (hoặc vắt sữa bằng tay) sẽ duy trì mức prolactin lưu thông cao trong vài tháng.
Tuy nhiên, ngay cả khi tiếp tục cho con bú, prolactin cơ bản sẽ giảm theo thời gian xuống mức trước khi mang thai. Ngoài prolactin và oxytocin, hormone tăng trưởng, cortisol, hormone tuyến cận giáp và insulin góp phần vào quá trình tiết sữa, một phần bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển các axit amin, axit béo, glucose và canxi của mẹ đến sữa mẹ.
Vắt sữa mẹ là gì?
Vắt sữa mẹ là quá trình mẹ dùng tay vắt hoặc thiết bị có khả năng hút sữa để sử dụng hoặc lưu trữ sữa mẹ. Quá trình vắt sữa này thường được thực hiện khi mẹ muốn cung cấp sữa cho trẻ bằng bình sữa hoặc để lưu trữ sữa mẹ trong trường hợp mẹ không thể cho con bú trực tiếp.
Bên cạnh việc lưu trữ sữa cho bé sử dụng lần sau, vắt sữa bằng tay hay bằng máy đều có khả năng kích thích vùng vú, tù đó giúp tăng cường sản xuất sữa.
Ưu nhược điểm của vắt sữa bằng tay
Vắt sữa bằng tay có nhiều lợi ích và hạn chế:
Ưu điểm
Có nhiều lý do để phụ nữ chọn vắt sữa bằng tay:
Không cần thiết bị, tự
nhiên và không mất chi phí: Không cần sử dụng các thiết bị đắt tiền như máy vắt sữa, việc vắt sữa bằng tay không đòi hỏi mẹ phải bỏ ra nhiều tiền cho các thiết bị liên quan đến hút sữa.
Gọn nhẹ và sẵn sàng mọi lúc, mọi nơi: Vắt sữa bằng tay có thể thực hiện ở bất kỳ đâu mà mẹ cảm thấy thoải mái mà không cần điện hay pin như máy vắt sữa
Cơ thể thoải mái hơn máy hút sữa
: Một số phụ nữ cho biết vắt sữa bằng tay ít gây đau hơn so với máy vắt sữa, đặc biệt là trong giai đoạn ban đầu khi vùng vú còn nhạy cảm.
Thêm vào đó, việc v
ắt sữa bằng tay cho phép bạn kiểm soát lượng sữa cho bé một cách chính xác, điều này có thể hữu ích khi bạn muốn cho bé ăn đủ sữa.
Ngoài ra, đôi khi vắt sữa mẹ bằng tay kết hợp máy hút sữa có thể nhận được nhiều sữa mẹ hơn so với việc chỉ hút sữa bằng máy.
Học cách vắt sữa bằng tay có thể giúp mẹ cảm thấy thoải mái hơn với bộ ngực của mình và nhận thức rõ hơn bất kỳ thay đổi nào ở ngực mà mẹ có thể cần chú ý.
Nhược điểm
Khả năng làm tổn thương vùng vú: Nếu không thực hiện đúng kỹ thuật, vắt sữa bằng tay có thể gây tổn thương cho vùng vú, gây đau hoặc tắc nghẽn tuyến vú
Tốn thời gian và công sức: Vắt sữa bằng tay có thể tốn nhiều thời gian và công sức hơn so với việc sử dụng máy vắt sữa, đặc biệt khi bạn cần vắt nhiều lần trong ngày
Không phù hợp với tất cả mọi người: Một số người có thể không kiểm soát áp lực khi vắt sữa bằng tay, dẫn đến việc sữa bị xả ra quá nhanh hoặc không đều.
Mặc dù vắt sữa bằng tay là một kỹ năng hữu ích, nhưng nó cũng có một số nhược điểm. Có một vấn đề là cần phải luyện tập để có thể vắt sữa mẹ bằng tay thành thạo, vì vậy me sẽ phải đầu tư một chút thời gian để học cách sử dụng kỹ thuật này và cảm thấy thoải mái với nó. Sử dụng máy hút sữa có thể nhanh hơn và hiệu quả hơn cho mẹ nhất là sau sinh mẹ thường lúc nào cũng thấy thiếu thời gian.
Khi nào nên vắt sữa mẹ bằng tay?
Vắt sữa bằng tay có thể giúp tăng lượng sữa mẹ và đảm bảo sữa mẹ bảo quản cho ebs sử dụng trong lần tiếp theo. Đây là một lựa chọn hữu ích trong nhiều tình huống:
Không có nguồn điện: máy hút sữa của mẹ ngừng hoạt động hoặc cần pin mới hoặc nguồn điện. Ngoài ra, nếu mẹ không có máy vắt sữa hoặc không muốn đầu tư vào việc mua máy, vắt sữa bằng tay là phương pháp thủ công khả thi.
Vú của mẹ căng và cứng ngay trước khi cho con bú: Vắt sữa bằng tay nhẹ nhàng trước khi cho con bú có khả năng làm mềm vú và giúp bé dễ ngậm vú hơn .
Ngực mẹ khó chịu: Mẹ nên vắt sữa bằng tay khi ngực của mẹ trở nên đầy căng mà không có con bên cạnh, và không có máy hút sữa bên mình.
Khi muốn kiểm soát lượng sữa: Vắt sữa bằng tay cho phép mẹ kiểm soát lượng sữa được vắt ra một cách chính xác, thích hợp cho những trường hợp cần cung cấp lượng sữa cụ thể cho bé.
Ngoài ra, vắt sữa bằng tay cùng với động tác massage nhẹ nhàng có thể giúp mẹ loại bỏ những cục sữa tắc một cách dễ dàng và nhẹ nhàng.
Hướng dẫn mẹ cách vắt sữa bằng tay đúng cách
Vắt sữa mẹ bằng tay là một kỹ năng. Cũng giống như bất kỳ kỹ năng nào khác, có thể mất thời gian để học cách thực hiện đúng. Mẹ có thể làm theo các bước sau để vắt sữa mẹ bằng tay. Hãy nhớ chuẩn bị sẵn chai, cốc, hoặc túi bảo quản.
Bước 1: Rửa tay bằng xà phòng và nước
Bước 2: Vào tư thế thoải mái và cố gắng thư giãn
Mẹ có thể đặt một chiếc khăn ấm lên bầu ngực hoặc nhẹ nhàng xoa bóp bầu ngực trong vài phút trước khi bắt đầu để giúp sữa mẹ chảy ra.
Bước 3: Kích thích phản xạ tiết sữa
Sử dụng một bức ảnh của em bé hoặc ngắm nhìn em bé ở gần đó hoặc nghe âm thanh của em bé, ngửi mùi hương của em bé hoặc nghe nhạc thư giãn để giúp kích thích phản xạ tiết sữa;
Bước 4: Đặt bàn tay trên ngực theo tư thế chữ C
Tức là đặt ngón tay cái lên trên bầu vú và các ngón tay bên dưới bầu vú sao cho bàn tay có hình chữ C. Ngón cái và các ngón tay phải cách núm vú từ 2 đến 5cm.
Bước 5: Sử dụng cốc đựng
Dùng tay kia cầm cốc lấy sữa sạch hoặc bình trữ sữa mẹ sao cho núm vú nằm ngay trên miệng bình hoặc cốc.
Bước 6: Bắt đầu đẩy nhẹ vú về phía cơ thể bằng ngón cái và các ngón tay
Bước 7: Đưa ngón tay cái và các ngón tay lại gần nhau
Sau đó, sử dụng chuyển động lăn khi bạn đưa tay về phía trước về vị trí ban đầu. Chuyển động lăn nhẹ nhàng sẽ di chuyển sữa mẹ ra khỏi ống dẫn sữa . Dùng lực ấn mạnh nhưng nhẹ nhàng vì mô vú nhạy cảm và có thể bị bầm tím hoặc tổn thương nếu hành động quá thô bạo.
Bước 8: Thu sữa
Rướn người về phía trước một chút để thu sữa mẹ đang nhỏ giọt hoặc phun ra khỏi núm vú. Hãy cẩn thận lấy sữa mẹ vào cốc mà không để sữa chạm vào tay của mẹ trước.
Lặp lại các bước 6, 7, 8 với tốc độ đều đặn, nhịp nhàng cho đến khi không còn sữa mẹ tiết ra hoặc cho đến khi mẹ giảm bớt tình trạng căng sữa. Nếu mẹ có ý định hút sữa hoàn toàn, hãy xoay tay sang vị trí khác xung quanh núm vú (C, U, C ngược, U ngược) để vắt từ tất cả các vùng của vú và bắt đầu lại quy trình.
Bước 9: Chuyển vú khi dòng sữa mẹ ngừng chảy.
Bước 10: Cho trẻ uống sữa mẹ đã vắt ra ngay lập tức hoặc gói kín trong túi hoặc hộp đựng sữa mẹ và cất giữ để sử dụng sau.
Hướng dẫn vắt sữa bằng tayLưu ý khi vắt sữa bằng tay
Massage trước khi vắt sữa bằng tay
Việc kích thích phản xạ tống sữa bằng cách xoa bóp là chìa khóa để vắt sữa bằng tay được hiệu quả hơn. Điều này có thể mất vài phút.
Mẹ nên massage vú bắt đầu từ trên cùng, sử dụng một áp lực tròn chắc chắn lên một điểm. Sau vài giây, nhấc ngón tay lên để di chuyển đến vùng tiếp theo trên bầu ngực. Xoắn ốc xung quanh vú về phía quầng vú và núm vú.
Vuốt vú của mẹ từ đỉnh vú đến quầng vú và núm vú. Vuốt nhẹ bằng ngón tay hoặc sử dụng một vật dụng mềm có nét giống như cù nhẹ. Tiếp tục chuyển động vuốt ve này từ thành ngực đến núm vú xung quanh toàn bộ bầu vú.
Lắc vú nhẹ nhàng trong khi nghiêng người về phía trước để trọng lực có thể giúp sữa chảy ra.
Giảm đau khi vắt sữa bằng tay
Bóp, kéo và trượt các ngón tay dọc theo da có thể gây khó chịu, bầm tím và bỏng da. Đau hoặc khó chịu là những dấu hiệu cho thấy có điều gì đó cần được điều chỉnh. Nếu vú của mẹ cảm thấy căng hoặc mềm, hãy chườm ấm ngay lập tức trước khi vắt sữa để mẹ cảm thấy thoải mái nhất.
Xoa bóp để làm tan các cục sữa bị tắc trong ống dẫn sữa trước khi vắt có thể làm giảm cảm giác khó chịu, giúp việc vắt sữa ra khỏi ngực mềm và dễ dàng hơn./.
**vừa qua, Bệnh viện Hồng Ngọc nhận danh hiệu "Bệnh viện Thực hành Nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc". Đây là một trong những địa chỉ uy tín về sản – phụ khoa được nhiều chị em tin tưởng lựa chọn. Đặc biệt, quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh ngay sau sinh đã và đang được bệnh viện áp dụng theo đúng khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế. 100% mẹ bầu sinh con (kể cả sinh thường và sinh mổ) tại đây đều được da kề da với con sau sinh, trẻ được bú mẹ ngay trong vòng vài giờ đầu sau sinh.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác
