Trong thời gian mang thai, các bà mẹ không mong gì hơn là có một sức khỏe tốt, con phát triển bình thường và cuộc sinh nở được diễn ra suôn sẻ, an toàn. Tuy nhiên, đôi khi một vài sự cố vẫn xảy ra ngoài dự tính, trong đó có tình trạng rau tiền đạo.
Hiện tượng rau tiền đạo là gì?
Rau tiền đạo (nhau tiền đạo) là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung như bình thường, mà một phần hoặc toàn bộ bánh nhau bám vào đoạn dưới tử cung. Lúc này, nhau thai sẽ chắn ngay cổ tử cung của mẹ và cản trở đường ra của thai nhi.
Rau tiền đạo có thể gây chảy máu trong ba tháng cuối của thai kỳ, gây xuất huyết nghiêm trọng trong chuyển dạ và sau sinh, đồng thời cũng gây nên tình trạng đẻ khó hoặc ngôi thai không tốt, làm ảnh hưởng đến cả sức khỏe của mẹ và con.
Các vị trí rau tiền đạo
Tuỳ theo vị trí mép nhau so với lỗ trong cổ tử cung mà có nhiều hình thái rau tiền đạo khác nhau:
Rau bám thấp
Phần lớn bánh rau bám vào thân tử cung, chỉ có một phần bám vào đoạn dưới tử cung, nhưng mép rau chưa lan đến lỗ trong cổ tử cung. Loại này ít có biểu hiện ra ngoài, ít gây chảy máu hoặc chỉ gây chảy máu nhẹ, thường gây vỡ ối sớm.
Rau bám bên
Phần lớn bánh rau bám vào đoạn dưới, nhưng bờ của bánh rau chưa tới lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhẹ, tái phát trong quá trình có thai. Từ mép bánh rau đến chỗ rách màng ối để thai ra nhỏ hơn 10cm.
Rau bám mép
Còn gọi là rau bám bờ, bờ của bánh rau nằm sát mép lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhiều. Khi chuyển dạ, cổ tử cung mở có thể sờ thấy mép bánh rau.
Rau tiền đạo bán trung tâm hay nhau tiền đạo trung tâm không hoàn toàn
Khi cổ tử cung mở hết, một phần rau che lỗ trong cổ tử cung, có thể sờ thấy màng ối và sờ thấy múi rau. Loại này gây chảy máu rất nhiều và cản trở đường thai ra.
Nhau tiền đạo trung tâm hoàn toàn
Bánh rau che kín toàn bộ lỗ trong cổ tử cung. Thăm khám âm đạo chỉ thấy tổ chức rau, không thấy được màng nhau. Loại này chảy máu dữ dội, cần phẫu thuật kể cả phải bỏ con để cứu tính mạng của mẹ.
Nhau tiền đạo là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung
Tử cung có vết sẹo mổ cũ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, có sự liên quan mật thiết giữa số lần mổ lấy thai và bệnh lý rau tiền đạo: nguy cơ rau tiền đạo trên những tử cung không có vết mổ lấy thai là 0,26%, nhưng tỷ lệ này có thể tăng đến 10% nếu có mổ lấy thai.
Tiền sử viêm nhiễm tử cung.
Do thai phụ sử dụng thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá trong thời kì mang thai.
Tử cung dị dạng.
rau tiền đạo có thể kết hợp với nhau cài răng lược. Tần suất nhau tiền đạo kết hợp với nhau cài răng lược tăng theo số lần mổ lấy thai.
Ở sản phụ không có vết mổ cũ, nhau tiền đạo kết hợp nhau cài răng lược chiếm 9,4%, nhưng ở người có một lần mổ lấy thai tần suất là 21,1%, nếu có hai lần mổ lấy thai tỉ lệ này là 47,6%.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp con so không có tiền căn bệnh lý phụ khoa bất thường cũng bị nhau tiền đạo. Những trường hợp này, người ta cho rằng, vì trứng thụ tinh làm tổ ở thấp, gần đoạn eo, do đó sẽ phát triển ở đoạn dưới tử cung.
Đăng ký khám thai cùng các bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm TẠI ĐÂY
Giải phẫu rau tiền đạo
Trong rau tiền đạo:
Bánh rau thường trải rộng và mỏng hơn bình thường, do đó dễ có biến chứng rau bong không hoàn toàn, gây chảy máu trong thời kỳ sổ rau.
Phần màng rau ở gần mép rau thường dày và kém đàn hồi, vì vậy dễ bị vỡ ối sớm.
Dây rốn có thể không bám ở trung tâm bánh rau mà thường bám ở gần bờ rau phía lổ trong cổ tử cung. Do đó, khi vỡ ối dễ bị sa dây rốn.
Đoạn dưới tử cung mỏng, không có mạng cơ lưới nên dễ bị chảy máu sau khi sổ rau.
Ngôi thai thường bình chỉnh không tốt do bị cản trở bởi bánh rau. Thường gặp ngôi đầu cao lỏng. Tỷ lệ ngôi bất thường như ngôi ngang, ngôi mông cũng rất cao.
Dấu hiệu bị rau tiền đạo mẹ cần biết
Xuất huyết âm đạo là triệu chứng điển hình nhất của rau tiền đạo, thường diễn ra trong 3 tháng cuối của thai kỳ, với đặc tính là xảy ra một cách đột ngột, máu chảy ra đỏ tươi sau khi ra ngoài có đông thành cục máu, không nguyên nhân, không triệu chứng báo trước, không kèm theo đau bụng.
Lượng máu thường ít trong lần đầu và ngưng tự nhiên, nhưng sau đó lại tái phát nhiều lần và ở những lần sau khuynh hướng máu mất càng ngày càng nhiều hơn. Trong một số trường hợp đặc biệt, bánh rau bám gần lỗ trong cổ tử cung nên không chảy máu cho mãi đến khi chuyển dạ mới chảy máu từ ít đến ồ ạt.
Nguồn gốc máu chảy trong rau tiền đạo là máu của người mẹ, từ những xoang tĩnh mạch (hồ máu) ở bánh rau.
Nhau tiền đạo là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung
Rau tiền đạo có nguy hiểm không?
Đối với mẹ
Rau tiền đọa không được xử lý sớm và đúng cách có thể gây xuất huyết âm đạo ồ ạt, từ đó làm sản phụ choáng mất máu và tử vong (tại Việt Nam tỷ lệ tử vong mẹ khoảng 1,16%). Tình trạng rối loạn đông máu thường ít gặp ở rau tiền đạo, ngay cả khi rau bong theo diện rộng.
Có thể phỏng đoán rằng Thromboplastin – yếu tố thúc đẩy đông máu nội mạch – trong rau tiền đạo đã được thoát ra ngoài kênh cổ tử cung chứ không đi vào tuần hoàn của người mẹ.
Đối với con
Thai dễ bị suy do thiếu máu; sinh non tháng, vì khả năng phải chấm dứt thai kỳ sớm. Nếu tình trạng xuất huyết âm đạo trầm trọng, xảy ra trước khi thai trưởng thành thì bác sĩ cũng quyết định cho sản phụ sinh sớm để cứu mẹ, vì thế thai non tháng là một lý do chính làm cho tỷ lệ tử vong của con còn khá cao. Tỷ lệ tử vong của con trong nhau tiền đạo kể cả non tháng và đủ tháng chiếm tỉ lệ là 30 – 40%.
Cách xử trí rau tiền đạo
Những sản phụ có nhau tiền đạo thường phải được theo dõi sát, được hẹn nhập viện sớm trước khi có chuyển dạ và có khả năng phải mổ cấp cứu để cứu mẹ và con.
Hướng xử trí tuỳ thuộc vào tuổi thai, mức độ chảy máu nhiều hay ít, đã có chuyển dạ hay chưa. Biện pháp cụ thể tuỳ thuộc vào mức độ xoá mở cổ tử cung và mức độ chảy máu:
Nếu cổ tử cung đã mở 6 – 7cm, đầu xuống thấp, ra máu ít và không có bất xứng đầu chậu hoặc không có nguyên nhân gây đẻ khó khác, có thể sản phụ sẽ cần được bác sĩ theo dõi một cách chặt chẽ.
Nếu cổ tử cung chưa thuận lợi, tiên lượng thời gian của cuộc chuyển dạ còn kéo dài mà sản phụ đang ra máu nhiều thì bác sĩ sẽ phải quyết định mổ để đưa bé ra ngoài sớm, tránh những nguy hiểm cho mẹ và bé.
Nếu các phương pháp bảo tồn trên thất bại, máu vẫn chảy nhiều hoặc với sản phụ có nhau tiền đạo bám mặt trước tại vị trí đường rạch lấy thai lần trước, rất có khả năng kèm theo nhau cài răng lược thì phải cắt tử cung.
Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Trong thời gian mang thai, các bà mẹ không mong gì hơn là có một sức khỏe tốt, con phát triển bình thường và cuộc sinh nở được diễn ra suôn sẻ, an toàn. Tuy nhiên, đôi khi một vài sự cố vẫn xảy ra ngoài dự tính, trong đó có tình trạng rau tiền đạo.
Hiện tượng rau tiền đạo là gì?
Rau tiền đạo (nhau tiền đạo) là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung như bình thường, mà một phần hoặc toàn bộ bánh nhau bám vào đoạn dưới tử cung. Lúc này, nhau thai sẽ chắn ngay cổ tử cung của mẹ và cản trở đường ra của thai nhi.
Rau tiền đạo có thể gây chảy máu trong ba tháng cuối của thai kỳ, gây xuất huyết nghiêm trọng trong chuyển dạ và sau sinh, đồng thời cũng gây nên tình trạng đẻ khó hoặc ngôi thai không tốt, làm ảnh hưởng đến cả sức khỏe của mẹ và con.
Các vị trí rau tiền đạo
Tuỳ theo vị trí mép nhau so với lỗ trong cổ tử cung mà có nhiều hình thái rau tiền đạo khác nhau:
Rau bám thấp
Phần lớn bánh rau bám vào thân tử cung, chỉ có một phần bám vào đoạn dưới tử cung, nhưng mép rau chưa lan đến lỗ trong cổ tử cung. Loại này ít có biểu hiện ra ngoài, ít gây chảy máu hoặc chỉ gây chảy máu nhẹ, thường gây vỡ ối sớm.
Rau bám bên
Phần lớn bánh rau bám vào đoạn dưới, nhưng bờ của bánh rau chưa tới lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhẹ, tái phát trong quá trình có thai. Từ mép bánh rau đến chỗ rách màng ối để thai ra nhỏ hơn 10cm.
Rau bám mép
Còn gọi là rau bám bờ, bờ của bánh rau nằm sát mép lỗ trong cổ tử cung, loại này chảy máu nhiều. Khi chuyển dạ, cổ tử cung mở có thể sờ thấy mép bánh rau.
Rau tiền đạo bán trung tâm hay nhau tiền đạo trung tâm không hoàn toàn
Khi cổ tử cung mở hết, một phần rau che lỗ trong cổ tử cung, có thể sờ thấy màng ối và sờ thấy múi rau. Loại này gây chảy máu rất nhiều và cản trở đường thai ra.
Nhau tiền đạo trung tâm hoàn toàn
Bánh rau che kín toàn bộ lỗ trong cổ tử cung. Thăm khám âm đạo chỉ thấy tổ chức rau, không thấy được màng nhau. Loại này chảy máu dữ dội, cần phẫu thuật kể cả phải bỏ con để cứu tính mạng của mẹ.
Nhau tiền đạo là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung
Tử cung có vết sẹo mổ cũ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, có sự liên quan mật thiết giữa số lần mổ lấy thai và bệnh lý rau tiền đạo: nguy cơ rau tiền đạo trên những tử cung không có vết mổ lấy thai là 0,26%, nhưng tỷ lệ này có thể tăng đến 10% nếu có mổ lấy thai.
Tiền sử viêm nhiễm tử cung.
Do thai phụ sử dụng thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá trong thời kì mang thai.
Tử cung dị dạng.
rau tiền đạo có thể kết hợp với nhau cài răng lược. Tần suất nhau tiền đạo kết hợp với nhau cài răng lược tăng theo số lần mổ lấy thai.
Ở sản phụ không có vết mổ cũ, nhau tiền đạo kết hợp nhau cài răng lược chiếm 9,4%, nhưng ở người có một lần mổ lấy thai tần suất là 21,1%, nếu có hai lần mổ lấy thai tỉ lệ này là 47,6%.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp con so không có tiền căn bệnh lý phụ khoa bất thường cũng bị nhau tiền đạo. Những trường hợp này, người ta cho rằng, vì trứng thụ tinh làm tổ ở thấp, gần đoạn eo, do đó sẽ phát triển ở đoạn dưới tử cung.
Đăng ký khám thai cùng các bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm TẠI ĐÂY
Giải phẫu rau tiền đạo
Trong rau tiền đạo:
Bánh rau thường trải rộng và mỏng hơn bình thường, do đó dễ có biến chứng rau bong không hoàn toàn, gây chảy máu trong thời kỳ sổ rau.
Phần màng rau ở gần mép rau thường dày và kém đàn hồi, vì vậy dễ bị vỡ ối sớm.
Dây rốn có thể không bám ở trung tâm bánh rau mà thường bám ở gần bờ rau phía lổ trong cổ tử cung. Do đó, khi vỡ ối dễ bị sa dây rốn.
Đoạn dưới tử cung mỏng, không có mạng cơ lưới nên dễ bị chảy máu sau khi sổ rau.
Ngôi thai thường bình chỉnh không tốt do bị cản trở bởi bánh rau. Thường gặp ngôi đầu cao lỏng. Tỷ lệ ngôi bất thường như ngôi ngang, ngôi mông cũng rất cao.
Dấu hiệu bị rau tiền đạo mẹ cần biết
Xuất huyết âm đạo là triệu chứng điển hình nhất của rau tiền đạo, thường diễn ra trong 3 tháng cuối của thai kỳ, với đặc tính là xảy ra một cách đột ngột, máu chảy ra đỏ tươi sau khi ra ngoài có đông thành cục máu, không nguyên nhân, không triệu chứng báo trước, không kèm theo đau bụng.
Lượng máu thường ít trong lần đầu và ngưng tự nhiên, nhưng sau đó lại tái phát nhiều lần và ở những lần sau khuynh hướng máu mất càng ngày càng nhiều hơn. Trong một số trường hợp đặc biệt, bánh rau bám gần lỗ trong cổ tử cung nên không chảy máu cho mãi đến khi chuyển dạ mới chảy máu từ ít đến ồ ạt.
Nguồn gốc máu chảy trong rau tiền đạo là máu của người mẹ, từ những xoang tĩnh mạch (hồ máu) ở bánh rau.
Nhau tiền đạo là tình trạng nhau thai không bám hoàn toàn ở mặt trước và sau đáy tử cung
Rau tiền đạo có nguy hiểm không?
Đối với mẹ
Rau tiền đọa không được xử lý sớm và đúng cách có thể gây xuất huyết âm đạo ồ ạt, từ đó làm sản phụ choáng mất máu và tử vong (tại Việt Nam tỷ lệ tử vong mẹ khoảng 1,16%). Tình trạng rối loạn đông máu thường ít gặp ở rau tiền đạo, ngay cả khi rau bong theo diện rộng.
Có thể phỏng đoán rằng Thromboplastin – yếu tố thúc đẩy đông máu nội mạch – trong rau tiền đạo đã được thoát ra ngoài kênh cổ tử cung chứ không đi vào tuần hoàn của người mẹ.
Đối với con
Thai dễ bị suy do thiếu máu; sinh non tháng, vì khả năng phải chấm dứt thai kỳ sớm. Nếu tình trạng xuất huyết âm đạo trầm trọng, xảy ra trước khi thai trưởng thành thì bác sĩ cũng quyết định cho sản phụ sinh sớm để cứu mẹ, vì thế thai non tháng là một lý do chính làm cho tỷ lệ tử vong của con còn khá cao. Tỷ lệ tử vong của con trong nhau tiền đạo kể cả non tháng và đủ tháng chiếm tỉ lệ là 30 – 40%.
Cách xử trí rau tiền đạo
Những sản phụ có nhau tiền đạo thường phải được theo dõi sát, được hẹn nhập viện sớm trước khi có chuyển dạ và có khả năng phải mổ cấp cứu để cứu mẹ và con.
Hướng xử trí tuỳ thuộc vào tuổi thai, mức độ chảy máu nhiều hay ít, đã có chuyển dạ hay chưa. Biện pháp cụ thể tuỳ thuộc vào mức độ xoá mở cổ tử cung và mức độ chảy máu:
Nếu cổ tử cung đã mở 6 – 7cm, đầu xuống thấp, ra máu ít và không có bất xứng đầu chậu hoặc không có nguyên nhân gây đẻ khó khác, có thể sản phụ sẽ cần được bác sĩ theo dõi một cách chặt chẽ.
Nếu cổ tử cung chưa thuận lợi, tiên lượng thời gian của cuộc chuyển dạ còn kéo dài mà sản phụ đang ra máu nhiều thì bác sĩ sẽ phải quyết định mổ để đưa bé ra ngoài sớm, tránh những nguy hiểm cho mẹ và bé.
Nếu các phương pháp bảo tồn trên thất bại, máu vẫn chảy nhiều hoặc với sản phụ có nhau tiền đạo bám mặt trước tại vị trí đường rạch lấy thai lần trước, rất có khả năng kèm theo nhau cài răng lược thì phải cắt tử cung.
Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Gian S20 và TMDV 2A + 2B, Tầng 1 và 2, tổ hợp chung cư, văn phòng kết hợp dịch vụ thương mại Newtatco - Kosmo Tây Hồ, Phường Xuân Tảo, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội
