Trẻ tự kỷ chậm nói: Cách phân biệt trẻ chậm nói và trẻ tự kỷ chậm nói

Hiện nay, khi tỷ lệ trẻ bị tự kỷ tăng cao thì nhiều cha mẹ lại hết sức lo lắng khi thấy bé nhà mình chậm nói. Chậm nói có phải là tự kỷ không? Cần làm gì để giúp trẻ tự kỷ chậm nói có thể phát triển bình thường như những đứa trẻ khác là vấn đề mà nhiều bậc phụ huynh quan tâm.

Trẻ chậm nói có phải là tự kỷ không?

Chậm nói là một biểu hiện của tự kỷ ở trẻ nhưng trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ không lại là vấn đề khác.

Thực tế, theo báo cáo của nhiều nghiên cứu, có khoảng ¼ trẻ bị chậm nói. Trong đó, vẫn có nhiều trẻ phát triển bình thường, có khả năng đạt được các mốc phát triển như những em bé khác khi lên 2. Những trường hợp này, chậm nói là do có vấn đề về lưỡi hoặc vòm miệng, thậm chí gặp vấn đề về thính giác.

Trẻ chậm nói có thể có một vài biểu hiện giống tự kỷ như: chậm đáp ứng nhu cầu của người lớn, giao tiếp ngôn ngữ kém… Tuy nhiên, vận động và thể chất của bé lại hoàn toàn bình thường. Bé chậm nói nhưng vẫn giao tiếp tốt với người thân bằng ánh mắt, giao cảm.

Như vậy, tuy chậm nói có thể là dấu hiệu điển hình của bệnh tự kỷ ở trẻ nhưng không phải cứ chậm nói là tự kỷ. Trẻ chậm nói nếu có những dấu hiệu dưới đây thì có nguy cơ cao bị bệnh tự kỷ:

• Không nói bập bẹ khi được 12 tháng tuổi.
• Khi được 12 tháng tuổi vẫn chưa biết chỉ ngón tay hoặc không có những cử chỉ, điệu bộ giao tiếp phù hợp.
• 16 tháng tuổi chưa biết nói từ đơn.
• 24 tháng tuổi chưa nói câu 2 từ hoặc nói chưa rõ.

Để nhận biết chính xác trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ hay không thì ba mẹ nên cho bé đi khám tại các cơ sở y tế uy tín, có các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị trẻ tự kỷ.

Chậm nói là một biểu hiện điển hình của trẻ tự kỷ

Phân biệt chậm nói đơn thuần và trẻ tự kỷ chậm nói

Việc phân biệt đúng trẻ chậm nói đơn thuần với trẻ tự kỷ chậm nói giúp ba mẹ can thiệp sớm nếu bé có bất thường, để có cơ hội được phát triển như những đứa trẻ bình thường khác.

Trẻ chậm nói đơn thuần

• Thích dùng cử chỉ hơn lời nói khi giao tiếp cho đến khi được 18 tháng tuổi.
• Không bắt chước được âm thanh khi được 18 tháng tuổi.
• Khó khăn trong việc hiểu các yêu cầu đơn giản của người lớn.

Đến giai đoạn 2-3 tuổi, nếu bé có những biểu hiện sau thì nên cho con đi khám:

• Chỉ biết bắt chước hành động, âm thanh mà không tự mình phát âm từ hoặc cụm từ.
• Không biết tuân theo các chỉ dẫn đơn giản.
• Chỉ nói được một số từ ngữ quen thuộc, lặp đi lặp lại, không biết dùng ngôn ngữ để trò chuyện với người khác.
• Có giọng nói khác thường (bắt chước tiếng con vật, giọng nghe the thé…).
• Phát âm khó nghe. Thông thường, ba mẹ sẽ hiểu được ½ số từ trẻ nói khi bé được 2 tuổi và hiểu được ¾ số từ bé nói khi được 3 tuổi. Đến khi 4 tuổi phải nghe hiểu được hết, thậm chí người lạ cũng hiểu được những gì bé nói.

Có một số nguyên dẫn đến tình trạng chậm nói ở trẻ. Trong đó, phổ biến như: trẻ đẻ thiếu tháng, nhẹ cân, sinh đa thai, bé trai phát triển ngôn ngữ chậm hơn bé gái…

Biểu hiện trẻ tự kỷ chậm nói

Khi mắc hội chứng tự kỷ, bé sẽ có những biểu hiện sau:

• Trẻ được 1 tuổi nhưng chưa biết bập bẹ và không có các động tác chỉ trỏ gây chú ý.
• Trẻ không nói được bất kỳ từ nào khi được 16 tháng tuổi. Khi được 24 tháng tuổi, trẻ không nói được câu nào gồm 2 từ.
• Khi được 14 – 16 tháng tuổi, trẻ đã có một số kỹ năng ngôn ngữ nhưng bỗng nhiên mất hẳn, có thể xuất hiện sau một sự kiện như một trận ốm, nằm viện, ngã, lên sởi…
• Trẻ không có hứng thú kết bạn.
• Trẻ không bị lôi cuốn bởi đồ chơi, trò chơi.
• Trẻ ít hoặc không tiếp xúc mắt.
• Trẻ không trả lời, không ngoảnh mặt khi được nghe gọi tên.
• Không hay nhìn ai nhưng lại nhìn lâu vào đồ vật có động tác đơn giản như quạt đang quay.
• Không có động tác giơ tay đòi bế.
• Không thích người khác đụng vào người.
• Thường lặp đi lặp lại một vài động tác như lắc lư người, đập đập tay.
• Khi không đồng ý hoặc giận dữ có thể hét lên chói tai, đập tay xuống sàn nhà, bứt tóc, đập đầu vào tường…
• Cực nhạy cảm với một số mùi vị và âm thanh.

Nếu thấy những biểu hiện này thường xuyên xảy ra thì ba mẹ hãy đưa bé đi khám càng sớm càng tốt.

Trẻ tự kỷ thường sống thu mình, không thích giao tiếp với người khác

Các biểu hiện khác của trẻ tự kỷ

Ngoài chậm nói, trẻ tự kỷ còn có một số biểu hiện khác khá dễ dàng nhận biết.

Trẻ sống thu mình: Trẻ tự kỷ thường có xu hướng sống thu mình, ngại giao tiếp, tiếp xúc với người khác. Bé thường thích ở trong phòng của mình, sống trong thế giới của riêng mình. Rất khác với những đứa trẻ bình thường thích nô đùa, chạy nhảy với bạn.

Bất thường về hành vi: Trẻ tự kỷ thường có những hành vi rất khác lạ như việc lặp đi lặp lại một vài cử chỉ: lắc đầu, siết 2 tay, vò đầu, bứt tóc. Có một số trẻ tự kỷ tăng động, giảm trí nhớ.

Trẻ tự kỷ thông minh: Có nhiều trẻ tự kỷ tuy chậm phát triển về ngôn ngữ và một số mốc phát triển khác nhưng chúng lại rất thông minh trong một số việc như rất giỏi lắp ráp mô hình, tính nhẩm rất nhanh, sắp xếp đồ nhanh và gọn gàng…

Trẻ tự kỷ hay la hét: Trẻ tự kỷ thường la hét nhói tai nếu giận giữ hoặc không vừa ý. Thậm chí đang chơi một mình bé cũng la hét rất to khiến người khác giật mình.

Cách hỗ trợ trẻ tự kỷ chậm nói

Để tình trạng bệnh của trẻ tự kỷ chậm nói được cải thiện sớm, ba mẹ hãy hỗ trợ bé hằng ngày bằng cách:

Dành nhiều thời gian chơi đùa với con: Ngay từ khi mới sinh, ba mẹ cũng nên trò chuyện, chơi đùa với con thật nhiều. Có thể trò chuyện, hát, thực hiện các cử chỉ đơn giản để con bắt chước.

Khuyến khích và dạy bé nói: Từ lúc bé được 6 tháng, ba mẹ hãy đọc sách, đọc truyện thiếu nhi cho con. Cho bé nhìn sách, nhìn tranh ảnh có hình hoa văn để bé chạm vào. Hãy chỉ cho bé các bức tranh và giới thiệu, gọi tên từng bức tranh.

Ngay từ khi còn bé, ba mẹ nên dành nhiều thời gian chơi đùa với con, dạy con học nói

Khuyến khích bé nói thông qua các tình huống hằng ngày: Ba mẹ có thể nói liên tục nếu có thể, ví dụ như gọi tên món ăn bạn đang nấu, giải thích việc bạn đang làm: giặt đồ, lau nhà hoặc chỉ các con vật quanh nhà, gọi tên các âm thanh… Ngoài ra, hãy đặt câu hỏi và chờ bé trả lời.

Với những trường hợp tự kỷ nặng, ba mẹ cần cho bé đi khám để được chỉ định các phương pháp điều trị hiệu quả. Khi nhập viện, bé sẽ được hướng dẫn tập luyện và điều trị bởi các chuyên gia nhi, bác sĩ tâm thần nhi, bác sĩ tâm lý… 

Tại Hà Nội, bác sĩ Phạm Đức Thịnh của Bệnh viện Hồng Ngọc được rất nhiều ba mẹ tin tưởng và đánh giá cao trong việc chẩn đoán, điều trị các bệnh lý ở trẻ em. Bác có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm nên sẽ hỗ trợ ba mẹ tốt nhất trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội năm 1973, bác sĩ Phạm Đức Thịnh tập trung nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực Nhi khoa và Tâm bệnh học. Ngoài bằng Chuyên khoa cấp hai chuyên ngành Nhi, ông tiếp tục học sau đại học hệ tập trung về Thần kinh và Tâm bệnh học – hai chuyên ngành liên quan trực tiếp tới lĩnh vực tâm lý. Từ năm 1989-1999, ông theo học, làm việc và được phân công phụ trách mảng trị liệu tâm lý tại Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý trẻ em (còn gọi là Trung tâm Nguyễn Khắc Viện). Sau khi trở thành Giám đốc đầu tiên của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, bác sĩ Thịnh vẫn trực tiếp tham gia chẩn đoán, tư vấn và trị liệu cho trẻ em có vấn đề tâm lý như tự kỷ, tăng động giảm chú ý, rối loạn hành vi…

Với trình độ chuyên môn cao về Nhi khoa và Tâm lý trẻ em cùng sự tận tâm với bệnh nhi BS Thịnh đã đồng hành cùng rất nhiều gia đình có trẻ tự kỷ trị liệu thành công.