Bệnh van tim có nguy hiểm không? Cách xác định và điều trị bệnh

Bệnh van tim là bệnh lý tim mạch thường gặp ở trẻ sơ sinh và người lớn trưởng thành. Trong bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ về bệnh van tim, các nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phương pháp điều trị cho bệnh lý này.

Bệnh van tim là gì?

Bệnh van tim nói chung là tình trạng chức năng hoạt động của một hoặc nhiều van tim bị ảnh hưởng, hoạt động không đúng cách, khiến việc lưu thông máu không diễn ra bình thường. Nếu không phát hiện các bệnh van tim sớm và điều trị, bệnh có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh, thậm chí đe dọa tính mạng.

Bệnh van tim có thể là bệnh lý bẩm sinh hoặc bệnh lý mắc phải ở nhiều người trưởng thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, như tình trạng nhiễm trùng hay do thói quen sinh hoạt,…

Van tim (gồm van 2 lá, van 3 lá, van động mạch chủ, van động mạch phổi) nằm ở lối ra của 4 buồng tim, nhiệm vụ duy trì dòng máu một chiều đến tim. Các van tim đảm bảo máu luôn chảy theo hướng thuận và không rò rỉ theo chiều ngược lại.

Mỗi một van tim có các cánh (hay được gọi là lá van) mở, đóng mỗi lần trong mỗi nhịp tim. Nếu một hoặc nhiều van tim không đóng, mở đúng cách, sẽ làm gián đoạn dòng máu qua tim, gây ra bệnh lý van tim.

Van tim có chức năng duy trì dòng máu chảy một chiều đến tim

Các bệnh lý van tim thường gặp

Có rất nhiều bệnh lý về van tim, dưới đây là những bệnh lý thường gặp nhất:

Van tim bị hẹp

Còn được gọi là hẹp van aorta (Aortic stenosis), là tình trạng khi van aorta trên tim bị co lại, gây ra sự hạn chế lưu lượng máu từ tim ra cơ thể. Đây là một trong những bệnh lý van tim phổ biến nhất.

Nguyên nhân chính của bệnh van tim bị hẹp là sự tích tụ các mảng xơ trong van aorta, gây làm co lại và cứng hơn. Một số nguyên nhân khác bao gồm bệnh lý van tim bẩm sinh, viêm nhiễm, tổn thương do tuổi tác, và bệnh lý xơ vữa động mạch.

Van tim bị tràn

Còn được gọi là van tim rò (Valve regurgitation): là tình trạng khi van tim không đóng chặt, gây cho máu tràn ngược từ phần tim đã bơm ra vào phần tim trước đó. Bệnh van tim bị tràn có thể ảnh hưởng đến khả năng bơm máu của tim và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh van tim bị tràn, bao gồm:

• Bệnh lý van tim bẩm sinh: Có thể có sự không hoàn chỉnh hoặc biến dạng của van tim từ khi sinh ra.
• Tổn thương van tim: Bất kỳ tổn thương hoặc viêm nhiễm nào ảnh hưởng đến van tim có thể gây tràn máu.
• Xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch có thể làm cứng van tim và gây ra sự không đóng chặt.
• Sự giãn nở của cơ tim: Khi cơ tim bị giãn nở, van tim không còn khả năng đóng chặt đúng cách.

Van tim co thắt

Còn được gọi là van tim hẹp (Mitral stenosis), là tình trạng khi van mitral trên tim bị co lại và hạn chế lưu lượng máu từ tức tim ra khoang tim trái. Đây là một trong những bệnh lý van tim phổ biến và thường gặp nhất.

Nguyên nhân chính của bệnh van tim bị co thắt là sự tích tụ của mảng xơ trong van mitral, làm cho van trở nên co lại, cứng và không đóng mở đúng cách. Phần co lại của van làm giảm diện tích mở và gây hạn chế lưu lượng máu từ tức tim trái ra khoang tim trái, dẫn đến tăng áp lực trong tức tim trái.

Van tim bị rò

Còn được gọi là van tim liệt, là tình trạng khi van tim không đóng chặt, gây cho máu tràn ngược từ phần tim đã bơm ra vào phần tim trước đó. Bệnh van tim bị rò có thể ảnh hưởng đến hiệu quả bơm máu của tim và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân chính của bệnh van tim bị rò là sự tổn thương hoặc suy yếu của van tim. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

• Bệnh lý van tim bẩm sinh: Một số người có van tim không phát triển đúng cách từ khi sinh ra.
• Viêm nhiễm van tim: Nhiễm trùng van tim có thể làm hỏng van tim và gây ra sự không đóng chặt.
• Tổn thương van tim: Bất kỳ tổn thương hoặc ảnh hưởng nào đối với van tim có thể làm suy yếu hoặc làm hỏng van.
• Bệnh lý van tim khác: Một số bệnh lý van tim như van tim bị hẹp (stenosis) hoặc van tim bị co lại (stenosis) có thể dẫn đến bệnh van tim bị rò.

Hình ảnh mô tả bệnh van tim

Van tim bị hỏng (Tricuspid regurgitation)

Bệnh này xảy ra khi van tricuspid không đóng chặt, gây tràn ngược máu từ tức tim phải vào tức tim trái. Triệu chứng bao gồm mệt mỏi, hơi thở khó khăn và sự phình to của tức tim.

Van tim bị nhiễm trùng

Còn được gọi là viêm nhiễm van tim (Infective Endocarditis), là một bệnh lý nhiễm trùng của màng nhầy và các cấu trúc van tim. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng.

Bệnh van tim bị nhiễm trùng thường bắt đầu khi vi khuẩn hoặc vi rút xâm nhập vào hệ thống tuần hoàn và cài đặt trên bề mặt của van tim hoặc các vùng bị tổn thương trên van tim. Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này:

• Van tim bị tổn thương: Van tim đã bị tổn thương hoặc biến dạng trước đó (như van bị co thắt, van bị rò) có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus tấn công và phát triển.
• Tiếp xúc với vi khuẩn: Tiếp xúc với vi khuẩn trong các tình huống như chẩn đoán và điều trị răng miệng, quá trình can thiệp mạch máu hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng van tim.
• Vấn đề về miễn dịch: Người có hệ miễn dịch yếu, như những người bị suy giảm miễn dịch, tiểu đường, nghiện ma túy, hoặc bệnh lý miễn dịch khác, có nguy cơ cao mắc bệnh van tim bị nhiễm trùng.

Nguyên nhân gây bệnh van tim

Bệnh van tim có nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh van tim:

Bệnh lý van tim bẩm sinh: Một số người có các khuyết tật van tim từ khi sinh ra. Điều này có thể do van tim không phát triển đúng cách, van tim có số lá không đủ hoặc quá nhiều, hoặc van tim bị lệch cấu trúc.

Viêm nhiễm: Vi khuẩn hoặc virus có thể xâm nhập vào van tim thông qua đường máu và gây viêm nhiễm. Viêm nhiễm van tim có thể xảy ra do nhiễm trùng từ các nguồn khác trong cơ thể, chẳng hạn như nhiễm trùng răng miệng, viêm họng, viêm phổi hoặc nhiễm trùng đường tiểu.

Tổn thương vật lý: Tổn thương vật lý do chấn thương hoặc do lão hóa có thể làm suy yếu hoặc làm hỏng van tim.

Bệnh nhiễm trùng khác: Các bệnh nhiễm trùng khác trong cơ thể, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm màng túi cũng có thể ảnh hưởng đến van tim.

Yếu tố di truyền: Có một yếu tố di truyền trong một số trường hợp, khiến cho người có nguy cơ cao mắc bệnh van tim.

Bất kỳ tổn thương hoặc bất thường nào từ cấu trúc của van tim đều có thể dẫn đến bệnh van tim. Việc xác định nguyên nhân cụ thể và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cần sự tư vấn và kiểm tra chuyên sâu từ bác sĩ chuyên khoa tim mạch.

Triệu chứng của bệnh van tim 

Bệnh van tim có thể gây ra một loạt các triệu chứng khác nhau, phụ thuộc vào từng loại và mức độ tổn thương. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của bệnh:

Khó thở

Triệu chứng khó thở là một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh van tim. Khó thở có thể xảy ra khi vận động hoặc trong các hoạt động hàng ngày như leo cầu thang. Đây là do van tim không hoạt động đúng cách, gây ra tình trạng tắc nghẽn dòng máu trong tim và không đủ oxy được cung cấp cho cơ thể.

Khó thở, đau tức ngực là triệu chứng thường gặp do bệnh van tim gây ra

Mệt mỏi và suy giảm sức khỏe

Bệnh van tim có thể làm cho bạn cảm thấy mệt mỏi và không có năng lượng. Tim không hoạt động hiệu quả để cung cấp đủ máu và oxy cho cơ thể, dẫn đến suy giảm sức khỏe và khả năng làm việc.

Nhịp tim không đều

Một số người bị bệnh van tim có triệu chứng nhịp tim không đều, có thể bao gồm nhịp tim nhanh (nhịp tim cao) hoặc nhịp tim không đều (nhịp tim bất thường).

Đau ngực

Đau ngực có thể xảy ra trong bệnh lý van tim. Đau có thể là do một số van tim bị co lại hoặc bị rò, làm tăng áp lực trong tim.

Ho và ho khan

Bệnh van tim có thể gây ra ho khan và ho do phù phổi. Sự phình to của van tim và dòng máu không ổn định có thể gây ra sự chảy ngược của chất lỏng vào phổi, gây ra triệu chứng ho và khó thở.

Phù và sưng tấy

Đối với những bệnh lý van tim nghiêm trọng có thể dẫn đến phù ở các vùng khác nhau của cơ thể, chẳng hạn như chân tay, bụng hoặc mặt. Sự phù nề và sưng tấy là kết quả của áp lực máu tăng và sự dư thừa chất lỏng.

Chóng mặt và ngất xỉu

Việc giảm cung cấp máu và oxy đến não có thể gây ra các triệu chứng chóng mặt và ngất xỉu.

Những triệu chứng này có thể thay đổi và nghiêm trọng tùy thuộc vào từng loại bệnh cụ thể, mức độ tổn thương và sức khỏe chung của người bệnh. 

Chẩn đoán bệnh van tim

Để chẩn đoán bệnh van tim chính xác, các bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng và chỉ định những xét nghiệm, kiểm tra chuyên sâu với các thiết bị chuyên dụng, để chẩn đoán chính xác tình trạng và mức độ tổn thương, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. Một số phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm sau đây có thể được sử dụng:

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về tiểu sử bệnh của bệnh nhân, bao gồm các triệu chứng bạn đang gặp phải, thời gian xuất hiện và tần suất của chúng. Người bệnh cũng sẽ được điều tra về tiểu sử bệnh tim mạch của gia đình.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng toàn diện để nghe tim, kiểm tra huyết áp và xem xét các dấu hiệu và triệu chứng khác.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể bao gồm kiểm tra các chỉ số máu thông thường, đánh giá chức năng tim và gan, đánh giá mức độ hoặc tìm kiếm các dấu hiệu về nhiễm trùng.

• Xét nghiệm chức năng tim: Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để đánh giá chức năng tim, bao gồm siêu âm tim để xem xét cấu trúc và chức năng van tim; kiểm tra sức chịu đựng (stress test) để đánh giá hiệu suất tim khi phải làm việc nặng; hay điện tim ( ECG) để ghi lại hoạt động điện của tim.

• Xét nghiệm hình ảnh: Đôi khi, các phương pháp hình ảnh như cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính (CT) có thể được sử dụng để xem xét cấu trúc và chức năng chi tiết của van tim.

• Catheterization tim: Đối với những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể tiến hành catheterization tim để xem xét trực tiếp van tim và mạch máu xung quanh bằng cách chèn một ống mỏng thông qua mạch máu.

Siêu âm Doppler tim giúp phát hiện chính xác các bệnh lý về van tim

Điều trị và kiểm soát bệnh van tim

Phương pháp điều trị bệnh van tim bao gồm cả phương pháp không phẫu thuật và phẫu thuật, cụ thể:

Thuốc

Việc sử dụng thuốc là một trong những phương pháp phổ biến để điều trị và kiểm soát bệnh van tim. Các loại thuốc khác nhau có thể được sử dụng để giảm triệu chứng, điều chỉnh nhịp tim và giảm tải áp lực cho tim. Các loại thuốc có thể được sử dụng gồm thuốc chống co thắt, thuốc kháng vi khuẩn (trong trường hợp nhiễm trùng), thuốc chống loạn nhịp và thuốc chống đông máu,…

Thay van tim

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi chức năng của van tim không thể khắc phục, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật thay van tim. Phẫu thuật sẽ loại bỏ van tim bị hỏng và thay thế bằng van nhân tạo hoặc van từ một nguồn sống khác.

Phẫu thuật sửa chữa van tim

Phẫu thuật chữa van tim có thể được thực hiện để khắc phục những vấn đề như van hẹp, van rò hoặc van lệch cấu trúc. Quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ chỉnh hình lại van, tái xây dựng cấu trúc van hoặc sửa chữa các phần tổn thương.

Kiểm soát các yếu tố rủi ro

Nếu mắc bệnh van tim, cần thiết phải kiểm soát các yếu tố rủi ro như duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng, hạn chế rượu bia và thuốc lá. Bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ để đảm bảo ổn định sức khỏe tim mạch.

Theo dõi và điều trị liên tục

Bệnh van tim cần được theo dõi và điều trị thường xuyên. Người bệnh nên thường xuyên thăm khám định kỳ  ở một cơ sở y tế uy tín để theo dõi tiến triển của bệnh, điều chỉnh liều thuốc (nếu cần) và kiểm tra các yếu tố rủi ro khác như huyết áp, đường huyết và mức độ đông máu.

Chuyên khoa Tim mạch – Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc là một địa chỉ khám tim mạch uy tín, với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại,… sẽ giúp phát hiện các bệnh lý van tim kịp thời và có phác đồ điều trị bệnh phù hợp nhất.

Đăng ký thăm khám và nhận tư vấn từ chuyên gia Tim mạch tại đây:

**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.

Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/