Táo bón là một trong những triệu chứng rất phổ biến của bệnh lý hệ thống tiêu hoá và cũng là triệu chứng xuất hiện trong rất nhiều bệnh lý ở các cơ quan, bộ phận khác trong cơ thể.
Tuy chỉ là triệu chứng nhỏ nhưng gây nhiều phiền toái cho bệnh nhân. Đặc biệt, táo bón xảy ra kéo dài ở trẻ em rất dễ dẫn tới các tổn thương thực thể của đại trực tràng nếu không được điều trị kịp thời.
Nhận biết trẻ bị táo bón thế nào?
Ở nhiều người, táo bón chỉ đơn thuần có nghĩa là ít đi đại tiện. Tuy nhiên, đối với một số người khác, táo bón có nghĩa là phân cứng, phân khô, đi đại tiện phải gắng sức rặn hay là cảm giác còn phân trong ruột sau khi đi đại tiện. Hiện nay, thống nhất định nghĩa táo bón theo tiêu chuẩn ROME II: Với trẻ em: đó là tình trạng phân cứng như đá cuội trong hầu hết các lần đi đại tiện trong tối thiểu hai tuần; không có các bệnh về nội tiết, biến dưỡng, cấu trúc...
Chỉ thiếu nước và chất xơ mới gây táo bón ở trẻ?
Có rất nhiều nguyên nhân gây táo bón như sau: sốt cao, do dùng thuốc; do thói quen đi đại tiện không đều; do chế độ ăn nhiều đạm, ít chất xơ, do căng thẳng thần kinh, do tổn thương trong ống tiêu hóa... Tuy nhiên, táo bón ở trẻ thường do một vài nguyên nhân sau:
Chứng táo bón ở trẻ trong độ tuổi đi học thường do chế độ ăn không đủ nước và chất xơ. Những trẻ ăn chế độ ăn đặc biệt với thức ăn nhanh - giàu chất béo (thịt rán, sữa trứng khuấy sẵn) và đường (kẹo, nước ngọt nhiều đường) có thể bị táo bón thường xuyên hơn.
Nứt hậu môn là một nguyên nhân phổ biến khác. Thường thì chứng táo bón xuất hiện sau khi trẻ trải qua một thời gian viêm nhiễm, không khỏe.
Trong khi bị ốm, bé thường không uống đủ lượng nước cần thiết khiến chất thải trở nên rắn và rất khó di chuyển. Những chất thải này sẽ gây xước hậu môn và là nguyên nhân gây ra bệnh nứt hậu môn.
Ở trẻ nhỏ, táo bón có thể xảy ra khi chuyển từ sữa mẹ sang dùng sữa bò hoặc từ thức ăn cho trẻ nhỏ sang thức ăn đặc.
Stress cũng có thể dẫn tới táo bón. Trẻ có thể bị táo bón khi chúng lo lắng về điều gì đó, chẳng hạn như khi trẻ bắt đầu đi học ở trường mới hoặc khi trẻ gặp vấn đề gì đó ở nhà.
Trẻ lười đi vệ sinh, thậm chí ngay cả khi trẻ có nhu cầu. Tuy nhiên, đây lại là một nguyên nhân ít được để ý đến.
Một số trẻ bị táo bón do mắc phải hội chứng ruột kích thích (IBS), có thể xảy ra khi trẻ bị stress hoặc khi trẻ ăn phải thức ăn nào đó, thường là thức ăn quá nhiều béo hoặc gia vị.
Tuy nhiên, cũng cần chú ý trong một số trường hợp, táo bón kéo dài có thể là dấu hiệu của một bệnh lý thực thể nào đó như dài đại tràng, trĩ… Vì vậy, cần đưa trẻ đến bác sĩ để thăm khám nếu táo bón kéo dài.
Rau xanh tốt cho trẻ bị táo bón.
Cha mẹ có thể chữa táo bón cho trẻ?
Đa số người cho rằng táo bón không phức tạp và đã coi nhẹ triệu chứng, tự mua thuốc nhuận tràng điều trị vì nghĩ rằng như thế là đủ. Tuy nhiên, nếu tình trạng đó kéo dài sẽ dẫn đến nhiều hậu quả như bị trĩ, sa niêm mạc trực tràng...
Thói quen tốt nhất là nên đi khám bệnh để được tìm ra nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị đúng tránh tình trạng lạm dụng thuốc nhuận tràng cũng như các biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.
Bên cạnh đó, cha mẹ trẻ cũng có thể tham khảo các biện pháp sau để hỗ trợ điều trị táo bón cho trẻ tại nhà.
Tập cho trẻ có thói quen đi đại tiện đúng giờ, những ngày đầu chưa quen, trẻ không đại tiện được cũng không sao, cứ kiên trì, đúng giờ cho trẻ ngồi vào bô như vậy (khoảng 10-15 phút), nói chung khoảng vài tuần sau là có thể tạo thành thói quen phản xạ đi ngoài.
Tăng cường rau xanh trong bữa ăn của trẻ như rau cần, rau hẹ... kết hợp hoa quả như cam, bưởi, đặc biệt là chuối, cho trẻ ăn 1 - 2 quả chuối/ngày có thể đạt được hiệu quả của việc nhuận tràng, uống nước đun sôi để ấm.
Ngoài ra có thể cho trẻ uống một chút nước mật ong vào sáng sớm, mỗi lần uống không ít hơn 60ml và pha bằng nước sôi.
Xoa bụng cho trẻ để giúp nhuận tràng: Cho trẻ nằm ngửa trên giường, người thao tác dùng phần gốc bàn tay phải của mình áp sát vào phần cơ bụng trẻ, từ bụng trên bên phải xoa sang bụng trên bên trái rồi xuống đến bụng dưới bên phải, cứ xoa xoay day đẩy như vậy.
Sau lại tiến hành xoa xoay day đẩy theo chiều tuần tự ngược trở lại. Động tác xoa không nên làm nặng tay quá, mỗi lần xoa trong 10 phút, mỗi ngày xoa 2-3 lần cho đến khi nào trẻ thông đại tiện được, cũng nên tiếp tục xoa như thế trong vòng 1 - 2 tuần nữa để củng cố hiệu quả chữa trị.
